Regionale samenwerking: liefde ontluiken, geen uithuwelijking
Geen samenwerking opleggen, maar liefde voor elkaar laten ontluiken. Volgens VVD-raadslid Thomas Melisse uit Halderberge moeten Rijk en provincies daar meer oog voor krijgen. “Wat mij betreft is het tijd voor een grote herbezinning. Rijk en de provincies zouden bij opschaling van activiteiten meer oog moeten hebben voor het belang van congruente samenwerking. Niet meer uithuwelijken, maar gewoon de verliefdheid laten ontstaan”, aldus Melisse in aflevering 19 van de serie ‘In de ban van de regionale samenwerking’.
Met de opkomst van Pim Fortuyn ontwaakte de prille politicus in Thomas Melisse (1988). Samen met zijn vader volgde hij landelijke debatten op tv. “Al jong ontdekte ik, dat ik eigenlijk overal wel ergens iets van vind. Op verjaarsfeestjes, maar ook op school. Daar had ik een aantal rode docenten, met wie ik het vaak fundamenteel oneens was. Op jonge leeftijd vroeg ik me af welke partij het best bij mij past en dat was de VVD”.
Wars van betutteling
Melisse noemt zich ‘liberaal in hart en nieren’: “Mijn overtuiging is dat ieder individu het beste uit zichzelf kan en moet halen. Ik ben wars van regels die betuttelend zijn. Dat impliceert meteen een mening over hoe de overheid zich op zou moeten stellen”. Behalve politicus was en is hij actief in het verenigingsleven. “Dichtbij huis kunnen een heleboel dingen beter en anders. Daar wil ik graag een steentje aan bijdragen”.
Dienstverlening tegen lage lasten
“Als liberaal streef ik een zo optimale dienstverlening na tegen zo laag mogelijke lasten. Voor veel gemeentelijke taken kan schaalvergroting of intensievere samenwerking een prima middel zijn om zaken efficiënter en dus goedkoper te regelen. Bovendien is het een wens van bijna alle inwoners om als gemeente zelfstandig te blijven. Voor bepaalde complexe taken (zoals uitvoering jeugdzorg) ben je als gemeenten van 29 duizend inwoners simpelweg te klein. Denk alleen al aan het maken van allerlei inkoopafspraken met jeugdzorgaanbieders. Samenwerking leidt in dat soort gevallen tot een beter product, tegen lagere kosten en met voor de gemeente minder risico's.”
Hand aan de ploeg
Een jaar deed Melisse een universitaire studie bestuurskunde, maar hij zag al snel in dat hij liever werk en studie wilde combineren. Hij ging aan de slag als ambtenaar bij de gemeente Moerdijk, haalde zijn HBO-diploma aan de Bestuursacademie en werd onderwijsspecialist. Zes jaar geleden werd de gemeente Etten-Leur zijn werkgever. “Dat carrièreverloop past beter bij mij. Liever de hand aan de ploeg en in de praktijk leren hoe je iets beter kunt maken”.
VVD-lijsttrekker in Halderberge
Waar de VVD in 2014 lokaal bijna overal inleverde, groeide de partij in Halderberge van drie naar vier zetels, met Melisse als lijsttrekker en na de verkiezingen fractievoorzitter. “Vanaf dat moment heb ik een portefeuille die aansluit bij bestuurlijke zaken, financiën, grondzaken en regionale samenwerking. Door mijn dagelijkse werk en mijn ervaring in mijn eerste raadsperiode bemoei ik me tevens met de decentralisaties, waar regionale samenwerking een belangrijke factor is”.
Gelegen tussen Antwerpen en Rotterdam houdt Halderberge (vijf kernen, 29.000 inwoners) volgens hem het midden tussen een agrarische - en forensengemeente, waar met vierhonderdduizend jaarlijkse overnachtingen ook toerisme een economische pijler is.
Op het gebied van onder meer de jeugdzorg werkt Halderberge samen met negen andere gemeenten en bij de WMO met zes partnergemeenten. Een prima schaal, vindt Melisse: “Kies je voor elkaar, dan ontstaan er mooie ideeën en weet je elkaar vooral op de inhoud te vinden. Dan ontwikkelen zich loyaliteit en solidariteit, waarbij je de ene keer wat binnenhaalt voor je eigen gemeenschap, en een volgende keer weer eens iets toegeeft”.
Samenwerking: geen uithuwelijking
Veel sceptischer is hij over andere samenwerkingen, de Omgevingsdienst West Brabant (OMWB) bijvoorbeeld, met 27 gemeenten. Tot 1 januari 2017 staat die nog onder preventief toezicht, nadat het er financieel en organisatorisch een chaos bleek. Verschillende gemeenten overwogen serieus uit de OMWB te stappen en op splitsing aan te sturen.
Regio: eigen liefje kiezen
Zelfs na een flinke reorganisatie ziet Melisse weinig logica in het verband. Hij mist, zegt hij, ‘congruentie’. “We zijn tot elkaar veroordeeld. Mijn stokpaardje is dat je bij samenwerking bij voorkeur zelf je liefje kiest en niet uitgehuwelijkt wordt. Helaas legt de rijksoverheid ons soms samenwerking op, met als schrijnend voorbeeld de OMWB. Dat daar aan allerlei kanten moest worden getracht om de boel op orde te krijgen, ging ten koste van de dienstverlening”. Nog een voorbeeld van hoe het niet goed werkt is volgens hem de Veiligheidsregio. “De praktijk is dat grotere gemeenten als Tilburg en Breda in de regio de broek aan hebben. Van gelijkwaardigheid is geen sprake”.
Frustrerende stemverhoudingen
In de reserves van de Veiligheidsregio zit volgens Melisse ‘enorm veel geld, met een paar ton aan Haldenbergs geld’. “Als raadsleden vroegen we onze portefeuillehouder om zich sterk te maken om die reserves terug te laten vloeien naar onze gemeente. Hij bracht dat binnen bij het dagelijks bestuur, maar haalde bakzeil door de stemverhoudingen. Enorm frustrerend is dat”.
Omgevingswet: groot versus klein
Het kabinet werkt in 2017 en 2018 verder aan de nationale omgevingsvisie, die in 2019 moet leiden tot de Omgevingswet. De wet bundelt 26 wetten voor onder meer bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur en moet het makkelijker maken ruimtelijke projecten op te starten, bijvoorbeeld woningbouw op afgedankte bedrijventerreinen of het aanleggen van windmolenparken. Melisse vreest dat het zonder voldoende tegengas ‘gewoon weer de groten in het collectief versus de kleine gemeenten’ wordt.
Tijd voor landelijke herbezinning
“Wat mij betreft is het tijd voor een grote herbezinning. Rijk en de provincies zouden bij opschaling van activiteiten meer oog moeten hebben voor het belang van congruente samenwerking. Niet meer uithuwelijken, maar gewoon de verliefdheid laten ontstaan. Hopelijk worden mijn woorden niet verkeerd uitgelegd. Ik vind doelgerichte samenwerking een must. De beste manier om een herindeling te voorkomen waar niemand op zit te wachten. Heel goed als het gaat om uitvoeringstaken en thema’s als ICT, belastinginning en personeelszaken. Zolang we zelf de belastinghoogte mogen bepalen, het leidt tot lagere kosten en het niet ten koste gaat van de dienstverlening, is wat mij betreft the sky the limit. Maar zodra het op de inhoud aankomt, zoals bij zorgtaken en de Omgevingswet, moet je de durf hebben bepaalde samenwerkingen tegen het licht te houden en misschien op te zeggen”.
Burgemeester voor samenwerking raden
Vooralsnog proeft Melisse weinig draagvlak voor afschalen. “Vermoedelijk omdat in collegeperiodes van vier jaar de focus ligt op de eigen gemeente. Je moet dan scoren om in een volgende periode opnieuw bestuurder te mogen zijn”. Hij pleit voor een helikoptervisie, “waarbij we kijken hoe we zaken het best samen doen. Dat vraagt ook om meer samenwerking tussen raden. Die staat nog in de kinderschoenen”. Daar ligt naar zijn idee een schone taak voor de colleges, evenals voor de dagelijkse besturen van gemeenschappelijke regelingen. “Zij hebben als het goed is meer zicht op zaken, terwijl wij het raadswerk erbij doen. We worden ook nog geacht onze voeten in de lokale klei te hebben. Van de colleges verwacht ik een meer leading role om raden beter te positioneren. Vooral van burgemeesters, als voorzitters van zowel college als raad”.
Bezinning op nut en doel samenwerking
Twee jaar geleden diende de VVD een motie in voor de ontwikkeling van een nieuwe bestuurlijke visie in Halderberge. “Dat heeft geleid tot een inmiddels vastgesteld document. Je moet onze motie van destijds zien als onze oproep voor tot meer bezinning op het nut en doel van samenwerking. Ik hoop van harte dat onze nieuwe burgemeester, mevrouw Vonk-Vedder, wat dit betreft nieuwe stappen gaat zetten”.
Dit artikel is onderdeel van de reeks 'In de ban van Regionale samenwerking'. Alle artikelen uit deze reeks:
- Zonder regioraad meer raadsbetrokkenheid?
- Een motie voor meer samenwerking
- Gaan de Drechtsteden aan democratie ten onder?
- Tussenstand: helderheid in de mist
- Een regioraad met louter raadsleden, een taai gevecht in Twente
- Nieuwe West-Brabantse raadsleden met procesafspraken meer grip op regio
- Wel samenwerken in Drechtsteden, geen bevoegdheden overdragen
- Twentse verwarring over een 'herfstcompromis'
- Regioraad Twente ter ziele
- Afstemming tussen 19 tinten blauw van West-Brabantse raden
- De lessen en tips van 2015
- Greep op de regio dient het lokale belang
- Het FC Twentegevoel van raadslid Vic van Dijk
- Oog en oor hebben voor onze inwoners, zowel lokaal als in de regio
- Beducht op het Galliër-effect
- Gemeenteraden Zuidoost-Brabant kiezen voor democratische betrokkenheid
- Je vertegenwoordigt een mix van lokaal- en regiobelang
- Greep op regionale samenwerking? Maak het politiek!
- Regionale samenwerking: liefde ontluiken, geen uithuwelijking
- Grenzeloos denken om meer voor je inwoners binnen te halen
- Informatie uit regio naar behoefte van raadsleden
