Steeds meer raadsleden stoppen vanwege hoge werkdruk

Ruim elf procent van de raadsleden is, twee jaar na de raadsverkiezingen van 2022, vroegtijdig gestopt. Een kwart van deze groep raadsleden is gestopt vanwege de hoge werkdruk. Andere raadsleden stoppen vanwege verhuizing naar een andere gemeente of sommige raadsleden worden wethouders.

Dit blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. Aan het onderzoek is meegewerkt door 242 van de 342 raadsgriffiers. Van de 6.081 raadsleden in deze gemeenten zijn 678 raadsleden inmiddels gestopt. Van de 678 gestopte raadsleden, zijn 163 gestopt vanwege hoge werkdruk. Dat is 24,8 procent van alle gestopte raadsleden en 2,6 procent van het totaal aantal raadsleden.

Zorgen over raadsambt

Griffiers van verschillende gemeenten geven aan dat ze zich zorgen maken. Het combineren van het raadsambt met een fulltimebaan vraagt vaak te veel van de raadsleden, vooral nu het raadslidmaatschap een steeds intensievere functie wordt, zo vertelt Gert Jan Broer, raadsgriffier van Almere in de Nieuwsuurreportage.

Decentralisatie

Sinds raadsleden in 2015 door de decentralisatie, steeds meer verantwoordelijkheden krijgen, bezwijken ze steeds meer onder de werkdruk. Doordat er meer overheidstaken naar gemeenten worden overgedragen, krijgen raadsleden steeds meer dossiers waar ze mee bezig moeten. Daarnaast zorgt de differentiatie van de gemeenteraden ervoor dat raadsvergaderingen steeds langer duren (in twintig jaar tijd is het aantal fracties per raad gegroeid van 6 naar 8 fracties per raad).

Aanjagers

Bovendien zijn sociale media belangrijke aanjagers van de werkdruk voor raadsleden. Raadsleden zijn dag en nacht online bereikbaar, zowel voor raadswerk, gewone baan en andere taken. Daarnaast zorgt de toenemende verwachting van steeds meer inwoners dat hun gelijk het enige gelijk is, ook voor meer agressie en intimidatie richting raadsleden.  

Reactie minister

Minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken reageerde dat de uitkomsten van het onderzoek van Nieuwsuur ‘geen goede ontwikkeling zijn’. Toch staat hij niet open voor een modernisering van de verlofregeling voor raadsleden. Hij heeft vorige maand een advies tot uitbreiding van verlofvormen, zoals een mantelzorgverlof, afgewezen. ‘Door continue wisselingen verliest de kiezer de vertrouwensband met zijn vertegenwoordiger die op lokaal niveau zo belangrijk is’, aldus De Jonge.

Vrije dag voor raadsleden

Nieuwe keuzes zijn nodig. Raadsleden moeten een vrije dag krijgen om hun raadswerk te doen, bepleitte Marcia Luyten in een column in de Volkskrant. Door zulk politiek verlof kan de werkdruk voor raadsleden verlaagd worden en hoeven ze minder in de avond te werken. Ze beschreef dit als ‘morele ambitie in de vorm van politiek verlof’.

Eerdere onderzoeken

In 2019 deed de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een onderzoek naar gestopte raadsleden in grote steden. Toen was in het eerste jaar na de gemeenteraadsverkiezingen, 13 procent van de raadsleden gestopt. De belangrijkste reden voor het stoppen van raadsleden was de overstap naar de functie als wethouder. Andere redenen die toen genoemd zijn, waren: combinatie raadslidmaatschap & werk/gezinsleven, ziekte, verhuizingen of overlijden.

In 2023 heeft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een onderzoek gedaan naar de aantrekkelijkheid van het raadslidmaatschap. Daaruit bleek dat de hoge werkdruk de belangrijke aanleiding is om af te zien van het raadslidmaatschap. Voor veel raadsleden is dit ook een belangrijke reden om zich in de volgende termijn niet meer verkiesbaar te stellen.

Meer informatie

Voor het onderzoek van Nieuwsuur, klik hier.

Voor meer informatie over de gedeeltelijke versoepeling van de verlofregeling, klik hier.

Voor onze handreiking over het verminderen van de werkdruk voor raadsleden, klik hier.