Stoppende raadsleden: te weinig plezier en te veel tijdsdruk

Zonder de verkiezingsuitslag bij de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022 af te wachten, is minstens een vijfde deel van de raadsleden er al zeker van te stoppen met het raadswerk. De belangrijkste reden is de hoeveelheid tijd die raadsleden moeten besteden aan het raadswerk. Stoppende raadsleden willen vooral meer vrije tijd of hun tijd liever besteden aan andere hobby’s of de familie. En wat ook belangrijk is: zij beleven minder plezier aan het raadswerk en willen daarnaast ruimte maken voor vernieuwing. 

Dit blijkt uit het Nationaal Raadsledenonderzoek 2021 dat zaterdag 20 november 2021 online is aangeboden aan voorzitter Bahreddine Belhaj van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Dit gebeurde tijdens de online ALV Raadsacademie in Drachten (gemeente Smallingerland) door Eric Jongeneelen van het Nijmeegse onderzoeksbureau Daadkracht. Dit bureau voerde voor de zevende keer sinds 2002 een Nationaal Raadsledenonderzoek uit over de tijdsbesteding van raadsleden. Het onderzoek is afgelopen zomer uitgevoerd. 

Redenen van stoppen

Raadsleden die stoppen, willen vooral ruimte maken voor vernieuwing (33 procent). Een tweede belangrijke reden om te stoppen is dat het raadslid meer tijd wil besteden aan gezin en familie (18,4 procent). De derde reden is dat het raadslid meer vrije tijd wil (14,9 procent) en meer tijd wil kunnen besteden aan andere hobby’s (12,1 procent). Het betekent dat bijna de helft van de raadsleden stopt vanwege de tijdsbesteding en wat dat betekent voor andere zaken. Pas daarna volgen redenen om te stoppen die te maken hebben met de inhoud van het raadswerk: 12,1 procent van de raadsleden stopt omdat het raadswerk niet leuk (meer) is, 10,6 procent van de raadsleden vindt dat er te weinig dualisme is, waardoor je als raadslid vrijwel geen invloed kunt uitoefenen en 9,9 procent van de raadsleden vindt dat er te weinig op inhoud wordt vergaderd.

Werk- en tijdsdruk

Het niet langer het raadswerk goed kunnen combineren met baan of bedrijf is voor 7,8 procent van de raadsleden een reden om te stoppen. Omdat het raadswerk te veel tijd kost, is dat voor 5,7 procent van de raadsleden reden om te stoppen als raadslid. Een zelfde aantal (5,7 procent) stopt omdat zij vinden dat er partijgenoten zijn die het raadswerk beter kunnen doen dan zijzelf. Ook vindt 5,7 procent van de raadsleden vergaderingen te lang duren en is dat de reden om te stoppen. Werkdruk, tenslotte, wordt ook door 5,7 procent van de   raadsleden als de factor aangegeven om te stoppen met het raadslidmaatschap voor een nieuwe periode.

Plezier 

Opvallend is dat raadsleden die willen stoppen, minder plezier beleven aan het raadswerk dan raadsleden die door willen gaan. Ook zijn raadsleden die stoppen minder positief over de rol, positie en invloed van de raad dan raadsleden die doorgaan. Raadsleden die stoppen zijn bijvoorbeeld duidelijk negatiever over de vraag of in de gemeenteraad voorstellen van iedereen serieus worden genomen. Raadsleden die stoppen zijn bovendien minder positief over het functioneren van het college dan raadsleden die doorgaan, een opvallende constatering in het licht van de discussie over macht en tegenmacht.

Meer dan 40 procent

Stoppende raadsleden en daarmee een snelle vernieuwing van de gemeenteraad is een grote uitdaging voor elke gemeenteraad. Gemiddeld werd elke gemeenteraad na de raadsverkiezingen van 2018 en 2014 geconfronteerd met een vertrek van meer dan 40 procent van de raadsleden, die werden vervangen door nieuwe raadsleden, zie het onderzoek daarover van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Meer hierover is ook te vinden in het onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden over nieuwe raadsleden in 2018 en 2014. De verwachting is dat als gevolg van keuzes rondom de kandidaatstelling voor de nieuwe lijsten minimaal een zelfde deel van de raadsleden vervangen wordt door nieuwe raadsleden. 

Tijd en vergoeding

Raadsleden besteden gemiddeld 16,75 uur per week aan het raadswerk. Meer dan ooit gaat het grootste deel van die tijd op aan vergaderen en overleggen in het gemeente- en stadhuis, de zogeheten bestuurlijke taken. De ruimte voor volksvertegenwoordigende taken in de gemeente is qua tijd kleiner dan ooit. Raadsleden zijn daarover in toenemende mate ontevreden over. Over de vergoeding is de meerderheid van de raadsleden, zowel in grote als kleine gemeenten, tevreden. Zie ook: Raadswerk is steeds meer vergaderwerk.

Meer informatie

Voor het volledige Nationaal Raadsledenonderzoek 2021 klik hier.