Uitdaagrecht: een uitdaging voor inwoners én raadsleden

Uitdaagrecht: een uitdaging voor inwoners én raadsleden

Steeds vaker experimenteren gemeenten met het betrekken van inwoners bij het maken van keuzes. Een voorbeeld hiervan is het uitdaagrecht, waarbij inwoners aan zet zijn. Dit is een vorm van participatie die kansen biedt, maar ook actie vanuit het gemeentebestuur vereist, aldus Marcel Boogers, hoogleraar aan de Universiteit Twente.

Bij uitdaagrecht gaat het om de co-productie van initiatiefnemers in samenwerking met de lokale overheid. Inwoners nemen bepaalde taken van de gemeente over omdat zij menen taken slimmer, beter, mooier of anders uit te kunnen voeren. Hierbij dagen inwoners het lokale bestuur dus uit.

Samenspel

Het uitdagen van de overheid begint vaak bij een groep inwoners die ontevreden is over de huidige leefomgeving. De groep komt vervolgens met een idee om het desbetreffende probleem op te lossen, met oog voor draagvlak bij medebewoners. Vervolgens gaan de initiatiefnemers in gesprek met de gemeente. Daarna is het de taak van de gemeente om te bepalen in hoeverre zij medewerking wil verlenen aan het plan middels een principebesluit. Bij een dergelijk besluit gaat het om het principe, en nog niet om de uitvoering. Dan is het aan de initiatiefnemers om een voorstel uit te werken waar de gemeente en zijzelf zich in kunnen vinden. Indien dat gelukt is, besluiten de gemeente en inwoners samen tot overname van taken en budgetten.

Uitgesloten

Het nadeel van het uitdaagrecht is dat de grootste groep inwoners er nauwelijks gebruik van maakt. Voornamelijk oudere, theoretisch geschoolde inwoners met kennis van het reilen en zeilen van de gemeente maken er gebruik van. En dus, zo vindt Boogers, moeten de gemeenteraad, burgermeester en wethouders ervoor zorgen dat een grotere en voornamelijk groep inwoners gebruik gaat maken van het uitdaagrecht. Anderzijds onderkent de hoogleraar het nut van het uitdaagrecht. Volgens hem is een groot voordeel van deze vorm van participatie dat inwoners meer te weten komen over hoe het werk bij de gemeente eraan toe gaat. Mensen begrijpen de complexiteit van besluitvorming en belangenafweging beter als ze er rechtstreeks bij betrokken zijn.

Handvatten

Volgens de Routeplanner Right to Challenge is het aan raadsleden de taak om een antwoord te formuleren op de volgende vragen als het gaat om uitdaagrecht:

  • Welke ruimte wordt initiatiefnemers geboden en op welke terreinen willen raadsleden zelf mandaat houden?
  • Welke veranderingen moet de ambtelijke organisatie doormaken om voorbereid te zijn op het uitdaagrecht?
  • Welk beeld hebben raadsleden van de veranderende relatie tussen initiatieven uit de samenleving en de positie van de gemeente?

Meer informatie

Voor meer informatie voor gemeenten met betrekking tot uitdaagrecht klik hier.

Voor de reportage van 1Vandaag met Marcel Boogers klik hier.

Hier vindt u meer informatie over het belang van persoonlijke betrokkenheid bij participatie.