Vier gedragskenmerken voor meer wijsheid in de raad

Oprechte interesse in waarden en gezichtspunten van inwoners en mede-raadsleden vergroot het gezag van een gemeenteraad. Dat is de overtuiging van Gerda van Dijk, hoogleraar Publiek Management aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.

Van Dijk houdt zich onder meer bezig met ‘waardegedreven leiderschap’ en trekt het vraagstuk van een gezagvollere lokale politiek door naar de filosofie van de door haar zeer bewonderde Hannah Arendt (1906-1975). “Zij heeft scherpe gedachten verwoord over de publieke ruimte, over hoe wij daarin kunnen samenleven, hoe we dat vormgeven en ook hoe dat helemaal uit de hand kan lopen”, aldus Van Dijk.

Alleen unieke mensen

Volgens Van Dijk sprak Hannah Arendt nooit over dé mens. “En ze zou het zeker niet over dé burger hebben gehad. Wel altijd over mensen.” Met een onverwisselbare identiteit. “Deze unieke mensen spreken met elkaar, geven samen betekenis aan de wereld om hen heen en aan wat hen te doen staat.”

Verdere polarisatie

Betekenisgeving vereist, ook in de gemeenteraad, volgens Van Dijk pluraliteit, meervoudige stemmen. “Dat is niet: iedereen kiest zijn eigen feiten en construeert zijn eigen verhaal; wat nu gebeurt op social media, waarbij iedereen zijn eigen ‘betekenissen’ spuit en waardoor alles ‘fakenews’ kan worden. Als iedereen zijn eigen feiten en betekenissen heeft en we het daarbij laten, leidt dit per definitie tot verdere polarisatie”, merkt ze op.

Vier gedragskenmerken

De Amsterdamse hoogleraar Dijk reikt raadsleden ‘vier gedragskenmerken voor wijsheid’ aan.

1. Intellectuele bescheidenheid, oftewel weten wat de beperkingen zijn van de eigen kennis;

2. Erkenning van onzekerheid en verandering, oftewel erkenning dat contexten in de loop van de tijd veranderen; onbevangenheid over de richting van verandering;

3. Verschillende gezichtspunten kunnen innemen, oftewel ruimdenkendheid ten opzichte van verschillende standpunten over een kwestie;

4. Verschillende gezichtspunten kunnen integreren, oftewel zoeken naar een compromis of verzoening tussen verschillende belangen.

Vertrouwen op oplossing

“Als raadsleden verschillende gezichtspunten van anderen hebben kunnen vernemen met elkaar dan verschijnt er op een gegeven moment een oplossing. Je kunt erop vertrouwen dat je er met elkaar uitkomt.”

Standpunten en gezichtspunten zijn volgens Van Dijk niet hetzelfde. “Stap maar eens van een standpunt af zonder gezichtsverlies.” Een rondje standpunten uitwisselen leidt volgens haar zelden tot een gesprek, tot dialoog.

Doorvragen en moeite doen

Hoe zijn de door Van Dijk genoemde gedragskenmerken te herkennen in het opereren van de gemeenteraad en in het voeren van een dialoog? Volgens haar in doorvragen; moeite doen om verschillende perspectieven en belangen op tafel te krijgen; de verschillende perspectieven en belangen ook te integreren of verzoenen tot een nieuwe oplossing.

Meer informatie

Klik hier voor meer informatie over hoe je een goed debat voert.

Klik hier voor het thema Sterk in het gemeentehuis voor meer informatie over hoe je als raad met elkaar omgaat.