Vrouwen in college maakt inhoudelijk geen verschil

Vrouwen in college maakt inhoudelijk geen verschil

Vrouwen in het gemeentebestuur is meer een kwestie van toeval, dan van bewuste keuzes. Vrouwen in het bestuur heeft weinig invloed op de stijl van besturen. Raadsakkoorden kunnen mogelijk een invloed hebben op het vergroten van het aantal vrouwelijke bestuurders. Wel blijken vrouwen in het bestuur te fungeren als inspirerend voorbeeld.

Dit zijn enkele van de ervaringslessen uit het onderzoek “Waarom zijn wij de uitzondering? Vrouwengemeenten in Nederland” van Zahra Runderkamp, onderzoekster en politicoloog aan de Universiteit van Amsterdam. Zij onderzocht in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden wat het effect was van een gemeentebestuur met alleen vrouwelijke wethouders in Terschelling, Tytsjerksteradiel en Teylingen op de bestuurscultuur. Runderkamp sprak met raadsleden, burgemeesters, griffiers, wethouders en gemeentesecretarissen.

Werkdruk

Veel vrouwen willen gewoon niet in het gemeentebestuur. De reden: de werkdruk. “Het is ook gewoon een baan met veel uren. Het is een fulltimebaan maar daarnaast ook nog 2-3 avonden in de week weg en 1 dag in het weekend. In wat je te doen hebt, complexiteit van de vraagstukken, en qua inzet. Ik heb niet het gevoel dat ik een superdrukke baan heb, maar dat heb ik stiekem wel.”

Toeval

De keuze voor vrouwelijke wethouders blijkt gebaseerd op toeval. Politieke partijen stemmen niet af of zij met een vrouwelijke wethouderskandidaat komen. “Op geen enkel moment is gesproken over de m/v-verdeling. Het was toevallig dat alle partijen een vrouwelijke kandidaat hadden. Binnen die partijen is er ook niet over gesproken. Bij gemeenten als deze moeten politieke partijen best wel hun best doen om voldoende mensen te hebben die actief willen zijn en dingen willen doen. In de aanloop heeft mijn partij wel met meerdere kandidaten gesproken. Dat waren ook allemaal vrouwen. Toen het zo was [enkel vrouwelijke wethouders], was het wel heel leuk.”

Stijl en invloed

Uitsluitend vrouwelijke wethouders geeft geen inhoudelijke veranderingen. “Als het een mannelijk college was geweest, was precies dezelfde inhoud op tafel gekomen”. De aanwezigheid van vrouwen in het bestuur leidt er wel toe “dat het heel vaak over schoenen gaat”. “Vrouwen worden in hun openbaar functioneren meer beoordeeld op hoe ze eruitzien dan mannen. Het is natuurlijk heel erg fout. Als er al ergens een korte koffiepauze is of zo, dan wil het wel vaak gaan over laarzen of schoenen. De andere collegeleden die, en dat mis ik vaak bij mannen - niet bij alle mannen hoor, zien dat je naar de kapper geweest bent of dat je een nieuwe jurk hebt of zo.”

Rolmodel

Vrouwelijke wethouders en raadsleden fungeren als inspirerend voorbeeld. “Wat ik mooi vind om te zien is dat mensen in je samenleving daar ook een soort van, ja, tenminste dat zeggen ze wel eens: jullie zijn ook een soort van rolmodel voor jonge meisjes. Die denken nu, wacht even, raadslid dat is misschien ook wel wat voor mij.”

Mannelijke colleges

Na de collegevorming in 2022 waren er zes colleges met uitsluitend vrouwelijke wethouders en 93 colleges met alleen maar mannelijke wethouders. “Ik heb denk ik meer reacties gekregen op het feit dat er zo veel colleges zijn waar geen enkele vrouw in zit. Waarom zijn wij de uitzondering? Eerlijk gezegd vind ik dat andersom [enkel mannen als wethouder] de uitzondering is. Ik vind dat totaal niet meer in deze tijd passen”, aldus een geïnterviewde vrouwelijke wethouder in het onderzoek.

Raadsakkoord

De keuze voor een raadsakkoord kan positief effect hebben op het aantal vrouwelijke wethouders. “Het lijkt dat bij raadsakkoorden pas later in het proces geschikte wethouders op expertise worden gezocht. Het is mogelijk dat juist de onderwerpen die in de gemeente spelen (jeugd, sociaal domein, om enkele te noemen) meer traditionele vrouwen-onderwerpen zijn en er dus ook gevist kan worden uit een wat grotere pool van potentiële vrouwelijke wethouders op inhoudelijke expertise, in plaats van raadsleden die doorgroeien’, concludeert de onderzoekster. Zowel Teylingen als Tytsjerksteradiel sloten een raadsakkoord.

Aanbevelingen

Politieke partijen zijn volgens onderzoekster Runderkamp aan zet om ervoor te zorgen dat er meer vrouwelijke bestuurders komen en dat er meer vrouwen- en minder mannengemeenten komen. Voor elke portefeuille zou zowel een mannelijke als vrouwelijke kandidaat kunnen worden voorgedragen. Bovendien is het belangrijk om het gesprek te voeren hoe het ambt van vrouwelijk bestuurder en raadslid aantrekkelijk kan worden gemaakt, vanwege dat er veel klachten zijn over de werkdruk om als raadslid of wethouder actief te zijn. Volgens Runderkamp zou daarom ook onderzocht kunnen worden of meer raadsakkoorden voor meer vrouwelijke bestuurders kan zorgen.

Meer informatie

Voor het onderzoek “Waarom zijn wij de uitzondering? Vrouwen-gemeenten in Nederland” van Zahra Runderkamp (Universiteit van Amsterdam) klik hier.

Voor het aantal vrouwelijke raadsleden klik hier.