Wetswijziging rekenkamerfunctie is paardenmiddel

Omdat er heel weinig gemeenten zonder rekenkamer of met een sluimerende rekenkamer(functie) zijn, is de voorgestelde wetswijziging over lokale rekenkamerfuncties een paardenmiddel. Dat stellen de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, de Vereniging van Griffiers en de VNG in een gezamenlijke brief aan de Kamercommissie BZK waarin ze hun zorgen over het wetsvoorstel nogmaals onder de aandacht brengen.

De verwachting was dat de behandeling van het wetsvoorstel begin september zou plaatsvinden, inmiddels heeft minister Ollongren de Tweede Kamer gevraagd de plenaire behandeling van het wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers uit te stellen. 

Uitzonderingen

De drie verenigingen zijn blij dat ook de minister het onwenselijk vindt dat er gemeenten zijn die geen of een slapende rekenkamer hebben. Maar ze vinden dat de wetswijziging zich richt op uitzonderingen en goed functionerende rekenkamerfuncties raakt. Ze noemen het wetsvoortsel een middel waar het gros van de gemeenten waar het systeem wel functioneert, alleen maar last van heeft.

Overschat

De lokale rekenkamer(functie) is belangrijk voor de publieke verantwoording van lokaal beleid. De VNG is van mening dat de minister van BZK zich op gedateerde onderzoeken (2011-2015) baseert en het aantal inactieve rekenkamers overschat. De verenigingen verwachten dat na de acties van de Werkgroep lokale rekenkamers het aantal inactieve rekenkamer(functies) is afgenomen, waardoor er nog minder uitzonderingen zijn waarvoor de wetswijziging een oplossing moet bieden.

Geen draagvlak 

Terwijl uit de rapportage van de Werkgroep lokale rekenkamers over de stand van zaken van lokale rekenkamers blijkt dat de relatie raad-rekenkamer bepalend is, sluit het voorliggende wetsvoorstel juist de actieve participatie van raadsleden als rekenkamerlid uit. Hierdoor komt de raad op nog meer afstand van de rekenkamer.
Daarnaast betekent de wetswijziging voor veel gemeenten met een goed functionerende rekenkamerfunctie dat zij ongewenste wijzigingen moeten aanbrengen. Het wetsvoorstel doet ook geen recht aan de lokale autonomie, waarmee gemeenten zoals Brunssum, Beesel en Almelo zelf moeten kunnen beslissen over de samenstelling van hun rekenkamerfunctie.

Rol raad

Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft in het gesprek met de Tweede Kamer op 9 oktober 2019 een pleidooi gehouden over de rol en positie van de raad jegens de Rekenkamer. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden zou het daarom betreuren als de Kamer de voorgestelde wetswijzing zou ondersteunen en is daarom voluit medeondertekenaar van het verzoek in deze brief.
Ook de Vereniging van Griffiers is voorstander van keuzevrijheid voor gemeenteraden. Onderzoek heeft immers niet aangetoond dat de kwaliteit van rekenkamers afhankelijk is van de wijze van samenstelling.

Financiële doorrekening ontbreekt

Tenslotte ontbreekt in de wetswijziging een financiële doorrekening voor de invoeringskosten voor de circa 300 gemeenten die hun rekenkamer anders moeten inrichten. Daarnaast ontbreekt een impuls voor structureel extra middelen voor rekenkamerbudgetten. Volgens de drie vereniging vraagt dit, als de minister echt wil investeren in de cultuur en kwaliteit van de lokale rekenkamerfunctie, ook in financiële zin om versterking.

Uitgesteld

De Tweede Kamer zou begin september de wijziging van de wetswijzigingen die nodig zijn voor het afschaffen van de decentrale rekenkamerfunctie en het uitbreiden van de bevoegdheden van de rekenkamer in de Wet versterking decentrale rekenkamers, bespreken. In haar Kamerbrief van 2 september schrift de minister dat ze, mede naar aanleiding van vragen in het Verslag van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken, met de minister van Infrastructuur en Waterstaat werkt aan een nota van wijziging over rekenkameronderzoek bij waterschappen. Ze zal deze nota consulteren bij de belanghebbenden en vervolgens voor advisering wil voorleggen aan de Afdeling advisering van de Raad van State. De minister verwacht de nota van wijziging voor het einde van het jaar naar de Kamer te kunnen sturen.

Meer informatie

Kamerbrief (28 augustus 2020) en brief van 2 september

Rapportage Werkgroep lokale rekenkamers (16 april 2019)

Artikel Laat de raad zijn eigen externe controle regelen (9 oktber 2019)