Er zal echt een vergoeding aan lokale politieke partijen moeten volgen. Het kan niet zo blijven dat er enkel geld gaat naar volksvertegenwoordigers die verbonden zijn aan een landelijke partij.
Antoon Huigens, Apeldoorn
Antoon Huigens
Gemeente Apeldoorn
Naam: Antoon Huigens
Raadslid in de gemeente: Apeldoorn
Raadslid sinds: 2018
Partij: GemeenteBelangen
Hoofdberoep: Jurist
Website: www.gb-apeldoorn.nl
Twitter:Antoon Huigens
Facebook: Antoon Huigens
Instagram: Antoon Huigens
LinkedIn: Antoon Huigens
1. Waarom ben je raadslid geworden?
Dienstbaar zijn aan inwonersbelangen en ook grondrechten handhaven is mijn missie. Met een open blik naar buiten en een zorgvuldige afweging van de inbreng van iedereen. En als volksvertegenwoordiger word je door inwoners gekozen om dat algemene maatschappelijke belang te dienen. Dat heeft mij altijd aangesproken.
2. De gemeenteraad is het hoogste politieke orgaan. Beleef je dat ook zo?
Dat is best een lastige vraag. Want de dagelijkse gang van zaken in de gemeente ligt in handen van de gemeentelijke dienst, aangestuurd door de wethouders en burgemeester die de verantwoordelijkheid daarvoor dragen. En dan lijkt het er voor de buitenwacht op dat zij ook de meeste politieke macht hebben. Dit geldt zeker als zij van een landelijke partij afkomstig zijn, omdat het beleid steeds minder door de raad en steeds meer door de landsregering en zelfs internationaal lijkt te worden bepaald. Denk bijvoorbeeld aan de klimaatagenda en andere landelijke of zelfs internationale regelingen waarmee inwoners in hun gemeente worden geconfronteerd.
Toch blijft de raad het orgaan wat uiteindelijk over besluiten moet stemmen en de portefeuillehouders controleert op de uitvoering van die besluiten. In Den Haag zien we dat de controle van de uitvoering door volksvertegenwoordigers steeds moeilijker wordt door ambtelijke voorbesprekingen of dichtgetimmerde regeerakkoorden na (te) lange formatierondes. En die zelfde structuur en cultuur komen we binnen gemeenten ook tegen, maar dat moet volgens mij en vele inwoners echt anders. Om de raad als hoogste orgaan te bevestigen vind ik dus dat haar positie moeten worden versterkt. Ook doordat de raad zelf haar rol als hoogste bestuursorgaan steviger beet pakt.
3. Wat is volgens jou nodig om de gemeenteraad krachtiger en relevanter te maken?
Ik zei het al. De raad moet haar rol pakken, bijvoorbeeld door een raadsakkoord te sluiten in plaats van een coalitieakkoord. Juist wanneer de raad uit erg veel verschillende partijen bestaat vind ik dat belangrijk. Daarbij, de herziening van het Rechtspositiebesluit Decentrale Politieke Ambtsdragers. Dat is natuurlijk landelijke regelgeving, maar toch. Ook zal er echt een vergoeding aan lokale politieke partijen moeten volgen. Het kan niet zo blijven dat er enkel geld gaat naar volksvertegenwoordigers die verbonden zijn aan een landelijke partij. Helaas zien we dat een voorstel om echt lokaal georganiseerde volksvertegenwoordigers financieel op gelijke voet te brengen met die van landelijke partijen het niet haalt. Omdat zij in de Tweede Kamer zitten en wij niet, waardoor dit systeem in stand blijft. Ik ben zelf secretaris van de landelijke koepel van raadsleden van lokale partijen (VPPG) die daar voor ijvert en het lijkt me een kans voor een nieuw kabinet om hier mee aan de slag te gaan en te laten zien dat die wens om te komen tot nieuwe bestuurscultuur serieus te nemen valt.
Zo lang dat uit blijft is dat mijn inziens er de oorzaak van dat veel inwoners zich steeds minder gehoord voelen en het aantal kiezers terugloopt. De gemeente is immers het bestuursorgaan dat het dicht bij de inwoner staat. Steeds minder inwoners zijn bereid om zich via een kieslijst lokaal kandidaat te stellen voor een raadszetel en dat is een teken aan de wand. Het afbreukrisico wordt als te groot ervaren, ook vanwege de (in relatie tot het vele werk) geringe vergoeding. Een krachtige gemeenteraad verdient een gelijk speelveld te zijn van lokale volksvertegenwoordigers en vertegenwoordigers van landelijke partijen.
4. Wat heeft je raad ondernomen om meer grip op regionale samenwerkingsverbanden en verbonden partijen te krijgen?
Er zijn bijeenkomsten geweest van leden van de verschillende raden binnen de Stedendriehoek (Apeldoorn - Zutphen - Deventer). Handvat daarbij was de uitrol van de RES (regionale energie strategie) waarbij Apeldoorn meedoet binnen de CleanTech Regio. Ook in andere regioverbanden is er extra aandacht geweest voor meer betrokkenheid van raadsleden bij de besluitvorming. De griffies van de verschillende raden zijn hebben daarvoor een aanzet gemaakt middels een rapport Grip op de Regio.
Het punt is dat de regionale samenwerkingsverbanden met name door de verschillende colleges van B&W worden ingevuld, met name bestuurlijk dus. En daarmee lijkt er een 'democratisch gat' te zijn ontstaan. Enerzijds moeten gemeenten samen optrekken om de groeiende bestuurlijke uitdagingen aan te gaan, anderzijds zullen inwoners via raadsleden daar ook beter in betrokken moeten worden. Dat vraagt dus ook een grotere inzet op dit punt van raadsleden. De komende periode zal daarom echt meer gevraagd gaan worden van raadsleden, om met elkaar aan de slag te gaan in de regio. Om daarin een voorbeeld te zijn is onze partij ook doende om met collega-partijen in de regio van onderop met gezamenlijke standpunten te komen ten aanzien van regionale zaken.
5. Elke gemeente geeft op haar eigen manier invulling aan burgerparticipatie. Kun je het beste voorbeeld uit je gemeente geven?
Burgerparticipatie gaat wat mij betreft in Apeldoorn de praktijk nog te veel over het organiseren van draagvlak achteraf, op het moment dat er al een (ambtelijk) besluit ligt. Dit zal verschoven moeten worden naar inwonersbetrokkenheid vóóraf.
Een goed voorbeeld van burgerparticipatie in onze gemeente is te zien in de zogeheten 'toekomst-tafels' Apeldoorn 2030. Daarin werden inwoners vanuit de verschillende stadsdelen uitgenodigd en uitgedaagd om hun eigen input te geven over hoe zij dat dan zien. Er is ook een goed rapport uitgekomen dat door inwoners ook goed werd ontvangen, maar wat dan helaas volgens mij weer niet goed werd meegenomen bij het vormen van een vervolgrapport van de raad zelf over de toekomst van Apeldoorn in de jaren daarna. Wat mij betreft wordt dit een belangrijk punt voor komende verkiezingen.
6. Gemeenteraden reserveren minder dan 1% van het gemeentelijk budget voor opleiding, onderzoek en ondersteuning (griffie) door en voor de raad. Is er door jouw raad hiervoor voldoende gereserveerd?
Gezien de ontwikkelingen, de toename van het aantal stukken en ook de (financiële) complexiteit van het raadswerk, kan daar wel een tandje bij. Het lezen en begrijpen van een gemeentelijke begroting van een >150.000 gemeente is niet erg eenvoudig. Ook op het punt van de ICT en de integriteitsvraagstukken maar ook op het schrijven van raadsstukken en het voeren van een bureauorganisatie, lijkt het mij nodig dat er niet enkel informatieoverdracht over hoe en wat volgt, maar ook echt cursussen worden gegeven om raadsleden hierin te scholen. De griffie's krijgen komende periode te maken met (wederom) veel nieuwe mensen met allerlei achtergronden, en dat is ook goed vanwege de afspiegeling van de samenleving. Maar om de inwerkperiode te bekorten en het raadswerk efficiënt te kunnen doen pleit ik voor meer scholing en dus meer budget. Dit is een lastig punt, want raadsleden maken zich niet snel populair wanneer ze om meer geld vragen voor hun eigen begrotingsonderdeel. Zelf heb ik een achtergrond in de advocatuur en daar heeft men een beroepsopleiding waarin dergelijke opleidingseisen aan de orde komen. Zoiets kost geld, maar door dit te organiseren vanuit de beroepsverenigingen voor raadsleden kan dit de kwaliteit van het raadswerk bevorderen en zichzelf dus terugbetalen.
7. Als de burgemeester direct gekozen zou worden door de inwoners, wat verandert dit dan volgens jou aan de verhouding tussen de raad en de burgemeester?
Op dit moment wordt een burgemeester formeel benoemd door de minister van binnenlandse zaken (en de Koning) waarover de gemeenteraad stemt. Dit laatste staat niet bij iedereen goed op het netvlies, waardoor mensen ontevreden zijn geraakt hierover. En zeker in tijden waarin de taak van een burgemeester op het vlak van openbare orde meer zichtbaar wordt, zoekt men dan naar (extra) legitimiteit. Of het verstandig is om dat dan te zoeken in een eigen rechtstreeks mandaat van kiezers waag ik te betwijfelen. En ik weet met dit standpunt geen handen op elkaar te krijgen. Mijn twijfel zit met name in het feit dat wanneer die burgemeester een eigen mandaat ten opzichte van dat van de raad krijgt, dit kan gaan botsen. Met een beroep op een eigen mandaat zal een burgemeester dan - met het oog op eventuele herverkiezing - zich kunnen gaan onttrekken aan de controle door de raad om het bepaalde bevolkingsgroepen naar de zin te maken die via de lokale media gemobiliseerd zouden kunnen gaan worden. Dat zal niet snel gebeuren, maar het kan eventueel wel leiden tot toename van polarisatie en daarmee dat raad en burgemeester tegenover elkaar komen te staan. En wellicht zelfs tot een verstarring van het besluitvormingsproces. Dit gesleutel aan het Huis van Thorbecke is dan ook niet waar ik zo'n voorstander van ben. Juist de tendens in dit land om misstanden aan te pakken door (nog meer) regels, spreekt mij helemaal niet aan. We moeten gewoon terug naar de kern van volksvertegenwoordiging waarin inwoners met behulp van de democratische instrumenten die we hebben bepalen wat er gebeurt.
8. Hoe ervaar je de ondersteuning door de griffie en waar zie je eventuele verbeteringen?
Die ondersteuning is prima, maar valt natuurlijk nog in het niet bij de ambtelijke ondersteuning voor het college van B&W. Daarin zou een meer gelijk speelveld, gezien de verhoudingen raad-college, vragen dat de ondersteuning op een meer gelijk niveau komt. Dat vraagt dan meteen een wat uitgebreidere taak van een raadslid. Meer in de richting van een 'professional'. De idee was altijd dat raadsleden hun brood in de maatschappij moeten verdienen naast hun raadslidmaatschap, maar het is de vraag of dat nog houdbaar is anno 2022. En een meer professionele raad vraagt dus ook een zwaardere ondersteuning - als ware het een wetenschappelijk bureau van de raad - door de griffie. Om dan te voorkomen dat we twee administratieve kolommen naast elkaar krijgen (met navenante kosten en eventuele doublures) zou je ook kunnen nadenken over een stelsel waarbij de raad veel meer rechtstreeks kan gaan leunen op 'hun' ambtelijk apparaat en dat ook (via de wethouders) aan kan sturen. Dan kunnen we met de huidige dienst volstaan. Het is echter een - wat mij betreft - nadeel van de invoering van het dualisme dat we toch steeds meer adruk op die twee kolommen krijgen. Een fundamentele herbezinning op dit stelsel zal volgens mij wel nodig zijn, maar zie ik voorlopig nog niet gebeuren.
9. Stelt jouw gemeenteraad een overdrachtsdocument voor de nieuwe raad na maart 2022 op? Zo ja, wat zou jij de nieuwe gemeenteraad willen meegeven in een overdrachtsdocument?
Een dergelijk document ligt eigenlijk besloten in de besluiten die genomen zijn en die tot over de raadsperiode heen reiken. Het is voor mij geen helder eenvormig document. Nadeel is dat nieuwe raadsleden niet in één document kunnen lezen hoe en wat. Voordeel is dat er per beleidsterrein gekeken wordt naar de langere termijn. In Apeldoorn bestaat er consensus over om eens wat meer naar de grote lijnen te gaan kijken en wat minder naar de 'waan van de dag'. Dat is lastiger wanneer de politieke verschillen toenemen, maar uiteindelijk gaat het om de ontwikkelingen voor de langere termijn die zich in snel tempo opvolgen. Wil je daar grip op houden, zul je die grote lijn in de gaten moeten houden. En het kan natuurlijk dat we het niet eens zijn met die grote ontwikkelingen, op bijvoorbeeld kwesties als klimaatbeleid en verstedelijking. Dus om daar grip op te houden zal mijn partij in elk geval met heel stevige standpunten komen, die dan wel grondig en op positieve wijze onderbouwd zullen worden. Zo willen wij "geen windmolens in Apeldoorn" waarbij tegelijkertijd concreet aangegeven waar de energie dan wel gehaald moet gaan worden (bijvoorbeeld in het zelfvoorzienend krijgen van alle huishoudens en stoppen met energieslurpende datacenters). Dit vraagt dan ook een heel andere benadering van dit energievraagstuk. En of dit haalbaar is zal moeten blijken na bij komende verkiezingen. Uiteindelijk gaat het er voor ons toch om wat de mensen in Apeldoorn willen.
10. Welke factoren bepalen voor jou de keuze om wel of niet door te gaan als raadslid bij de komende verkiezingen?
De menselijke factor. Dus simpelweg, was het leuk genoeg. En daarnaast wat er nog te doen staat komende periode om het leven van de inwoners te verbeteren. En dat is behoorlijk veel. Daarnaast natuurlijk of ik meen daar aan bij te kunnen dragen. Als gemeenten hebben wij veel last van de landelijke besluiten uit Den Haag en ik meen er een bijdrage aan te kunnen leveren in mijn gemeente om daarin meer manoeuvreerruimte te vinden. Juist ook door mijn recente ervaring en mijn kennis van juridische procedures. Na een periode vol meegedraaid te hebben meen ik te snappen 'hoe de hazen lopen' en wil ik dat graag overdragen aan mijn mede-raadsleden die straks gekozen gaan worden. Sterker, ik vind dat ik het verplicht ben om dat te doen. Een langjarige deelname van een inwonerspartij aan de gemeenteraad is nodig om de structuur van onze samenleving intact te houden. Tegen de polarisatie en voor de cohesie in de samenleving. Daarbij schuw ik het scherpe debat niet, wat we dan wel moeten kunnen blijven voeren met elkaar. Daar sta ik voor. En daarom ga ik door.
11. Als je doorgaat, ben je dan beschikbaar als wethouder?
Dat is eigenlijk een onlogische vraag. Een volksvertegenwoordiger is namelijk uit een heel ander hout gesneden dan een bestuurder. Wel kan het nuttig zijn om ervaring te hebben in de raad, maar er is ook heel andere ervaring nodig bijvoorbeeld als manager. Deze vraag laat eigenlijk zien dat we nog niet gewend zijn aan het dualisme, waarbij wethouders niet langer in de raad zetelen. Een wethouder kan dus ook, of misschien zelfs bij voorkeur, van buitenaf komen. Onze inwonerspartij zal daarom bij voorkeur kiezen voor een wethouder van buitenaf. En stel dat ik toch gevraagd wordt, zal ik enkel beschikbaar zijn indien men mij ervan kan overtuigen de beste kandidaat te zijn en er een ervaren fractie van GemeenteBelangen in Apeldoorn draait. Vooralsnog (ik blijf politicus en eerlijk) dus niet.
12. Terugblikkend op je hele raadslidmaatschap, op welke van je prestaties ben je het meest trots? Wat vind je tot nu toe je beste prestatie?
GemeenteBelangen was vorig jaar een van de meest productieve fracties. Het laat zien dat elk raadslid telt en dat heb ik getracht op een positief kritische wijze kenbaar te maken. Door de vinger op de zere plek te leggen van de manco's in burgerparticipatie en tegelijkertijd actief mee te doen aan het goede gesprek daarover. Onze partij is een inwonerspartij en dus ook wat activistisch door aandacht te vragen in concrete dossiers van mensen. Want voor die mensen doen wij het. Ook door bij wethouders aandacht te vragen voor zaken waar inwoners tegenaan liepen en aan te sturen op concrete stappen. Als voorbeeld noem ik hier de gevolgen van de kindertoeslag-affaire en de effecten van landelijke corona-maatregelen. Best heikele onderwerpen waar ik niet voor weg loop. De zogeheten 'ombudsrol' van een raadslid dus. Voor echte besluitvorming is een meerderheid nodig en daar gaan wij dus hard aan werken komende periode. Want samen moeten wij Apeldoorn mooier maken.
13. Wat is de beste tip die je een nieuw raadslid zou geven?
Stel je open op en stel veel vragen, zeker in het begin van de periode. Denk niet dat de kennis en kunde die je van buiten het politieke speelveld meeneemt ineens betekent dat je weet wat gemeentepolitiek is. Als advocaat was ik ermee bekend geraakt hoe om te gaan met belangenbehartiging, maar het samen met anderen in een raad een gemeente leiden vraagt echt heel andere 'skills'. Vandaar ook mijn pleidooi voor meer (budget voor) scholing van nieuwe raadsleden. Het is helemaal niet erg om relatief onbekend met het raadswerk in een raad gekozen te worden, want dat geeft het grote voordeel van een frisse blik. Ga daarna met een open houding actief aan de slag met het werk, dan volgt de rest vanzelf. En zoek daarin ook actief contact met de griffie, wethouders, ambtenaren en niet op de laatste plaats de andere raadsleden. Uiteindelijk streven we namelijk allen (ook al ben je het voorshands helemaal niet met ze eens) het beste voor Apeldoorn.
