Jorien Migchielsen

Gemeente Eindhoven

Naam: Jorien Migchielsen
Raadslid in de gemeente: Eindhoven
Raadslid sinds: maart 2018
Partij: D66
Hoofdberoep: Zorg & innovatie/ICT             
Twitter
Facebook
Instagram
LinkedIn

Waarom bent u raadslid geworden?

De ambitie om raadslid te worden is in de loop van de jaren gegroeid. Ik ben lid geworden van D66 vanwege de idealen, onder ander vanwege de medisch-ethische thema’s, mensenrechten en kansengelijkheid.

In de loop van de tijd raakte ik betrokken bij de lokale afdeling en merkte ik dat veel van de plannen die “in Den Haag” worden bedacht, in de gemeentes worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld wat betreft het klimaat: het klimaatakkoord wordt in Den Haag afgesproken, maar het zijn het de gemeentes die de energietransitie uiteindelijk echt moeten uitvoeren. Ook gaan er steeds meer verantwoordelijkheden naar de gemeentes, bijvoorbeeld op het gebied van sociaal domein.

Ik wil graag iets bijdragen aan de maatschappij, ik heb een duidelijke mening en ik wil meepraten op de plek die ertoe doet, het gemeenteraadslidmaatschap past daar natuurlijk perfect bij. Ook vind ik het ontzettend leuk en leerzaam om met heel afwisselende onderwerpen bezig te zijn. En daarnaast is het ook interessant om de stad op een heel andere manier te leren kennen. 

De gemeenteraad is het hoogste politieke orgaan. Beleeft u dat ook zo?

Soms wel, maar soms ook niet. Formeel is het natuurlijk wel zo, wij moeten de plannen van het college goedkeuren of afkeuren. En je ziet in de praktijk ook  gebeuren dat de gemeenteraad plannen wijzigt met amendementen of de wethouder terug naar de tekentafel stuurt. Ook kan je als raad zelf onderwerpen agenderen.

Maar aan de andere kant heb je als gemeenteraad vaak wel een achterstand op het gebied van informatie en tijd. Voor de meeste gemeenteraadsleden is het een bijbaan naast een andere functie. Voor het college van burgemeesters en wethouders is de politiek (meer dan) een fulltime baan, dus kunnen er meer tijd aan besteden. Ze hebben ook alle informatie als eerste en een grote ambtelijke organisatie tot hun beschikking. Als gemeenteraad is er daarom soms lastig om alles goed te kunnen controleren en de kaderstellende rol goed te pakken.

Kunt u een voorbeeld geven van een succes van uw gemeenteraad waar u trots op bent?

Dan moet ik toch denken aan voorstellen waarbij we de handen ineen hebben geslagen. In januari is het initiatiefvoorstel “Raad zoekt Vrouw” aangenomen, met als doel meer vrouwen bij de politiek te betrekken. Dit voorstel is een gezamenlijk initiatief van de PvdA (Marjolein Senden), GroenLinks (Eva de Bruijn) en D66 (ik). Een mooie samenwerking die resulteerde in een breed gesteund voorstel.

Ook denk ik aan de initiatiefvoorstellen waarbij vier partijen hebben samengewerkt om jongeren meer bij de politiek te betrekken. Voor basisschoolleerlingen komt er een kindervragenhalfuurtje (ik, D66), voor middelbare scholieren een jongerenraad (Remco van Dooren, CDA) en voor jongeren tot 30 jaar jongerenambassadeurs (Eva de Bruijn en Sytze van de Veen, GroenLinks en SP).

En soms zit het succes ook in kleinere dingen. Dat een voorstel voor uitbreiding van een industriegebied door de gemeenteraad in de ijskast wordt gezet totdat woonbootbewoners in dat gebied duidelijkheid hebben over hun toekomst.

Gemeenteraden reserveren minder dan 1 procent van het gemeentelijk budget voor opleiding, onderzoek (Rekenkamer, accountant) en ondersteuning (griffie) door en voor de raad. Is er door uw raad voor opleiding, onderzoek en ondersteuning voldoende gereserveerd?

Ik merk dat het knelt. Onze fractie met 5 raadsleden en 2 commissieleden heeft maar 8,5 uur ondersteuning per week van onze eigen fractiemedewerker / politiek adviseur. De griffie stond zeer onder druk en hebben gelukkig wel de formatie met 1 FTE mogen uitbreiden. Maar gezien hun uitgebreide takenpakket is dat nog steeds krap. En vanuit de gemeenteraadsfracties zijn er altijd veel meer wensen over onderwerpen voor de rekenkamer dan dat er tijd is.

Ik merk dat deze beperkte capaciteit het lastiger maakt om als gemeenteraad de agenda te bepalen en alle gewenste onderwerpen diepgaand en integraal te onderzoeken en bespreken. Waarmee ik niet wil zeggen dat het helemaal niet gebeurt, maar het maakt het wel lastiger.

Waar ziet u eventuele mogelijkheden tot verbetering van de ondersteuning van raadsleden door de griffie(r)?

Ik vind onze griffie kwalitatief echt ontzettend goed. Zowel wat betreft het regelwerk rondom agenderingsverzoeken, meedenken over initiatiefvoorstellen, het begeleiden van raadswerkgroepen, het opleidingsaanbod van (aanstormende) raadsleden en de social media over de gemeenteraad. Het is vooral het tijdsgebrek wat knelt. Ze denken allemaal graag mee en doen dat met verve, maar op een gegeven moment is de tijd op.

Wat is volgens u nodig om de gemeenteraad krachtiger en relevanter te maken?

Ik zie drie dingen die daaraan zouden kunnen bijdragen:

1) Minder onderwerpen vastleggen in afspraken aan het begin van de raadsperiode. Coalitieakkoorden kunnen ook verstikkend zijn en het debat doodslaan voordat het überhaupt raadsbreed gevoerd is. Ook vind ik het een mooi idee om te proberen een raadsbreed coalitieakkoord te sluiten. Of partijloze wethouders aan te stellen, zodat er écht dualisme is.

Meer onderling vertrouwen kan daarbij helpen, dus het vertrouwen dat iedereen het beste voorheeft met de stad. Maar dat we alleen van mening verschillen over wát dan het beste is. Als dat basisvertrouwen er is, hoeft er ook minder dichtgetimmerd te worden.

2) Democratische legitimiteit van regionale samenwerkingsverbanden goed regelen. Zie hierover ook het antwoord op de volgende vraag.

3) Meer ondersteuning voor gemeenteraadsleden, zodat de balans tussen macht  en tegenmacht beter is.

Steeds meer beslissingen vinden plaats in regionale samenwerkingsverbanden. Hoe zou u de controle en invloed van de raad op regionale samenwerkingsverbanden willen verbeteren?

Ik merk dat de democratische legitimiteit van de regionale samenwerkingsverbanden vaak ver te zoeken is. Bij veel samenwerkingsbanden in onze regio (Zuid-Oost Brabant) zijn 21 gemeentes betrokken. De gemeente Eindhoven heeft als grootste gemeente nog een behoorlijke stem, maar de kleinere gemeentes zitten mijns inziens toch een beetje voor spek en bonen aan tafel. En als gemeenteraden heb je vaak geen direct invloed op die samenwerkingsverbanden, maar stuur je de wethouder met een opdracht op pad. Deze wethouder gaat dan in gesprek met 20 andere wethouders die ook een opdracht in hun achterzak hebben zitten, dus dan blijft er wel heel weinig invloed over.

Het meest prangende voorbeeld is de veiligheidsregio, zeker tijdens deze pandemie is dat extra urgent. De veiligheidsregio heeft het recht om noodverordeningen af te geven, met verstrekkende gevolgen voor de vrijheid van onze inwoners. Deze noodverordeningen moeten wel achteraf door de gemeenteraden bekrachtigd moeten worden, maar dan is het al gebeurd. De beslissingen worden niet genomen door democratisch gekozen volksvertegenwoordigers, maar door burgemeesters, die over het algemeen niet via een democratische verkiezing gekozen zijn. Ik heb een aantal keer vragen gesteld over de democratische legitimiteit van de veiligheidsregio, maar hier krijg ik geen bevredigend antwoord op.

"Coalitieakkoorden kunnen ook verstikkend zijn en het debat doodslaan voordat het überhaupt raadsbreed gevoerd is."

Elke gemeente geeft op haar eigen manier invulling aan burgerparticipatie. Kunt u het beste voorbeeld uit uw gemeente geven?

Met de omgevingswet is burgerparticipatie verankert bij veel beleidsterreinen, en dat is goed. In Eindhoven merk ik ook dat inwoners vaak gebruik maken van hun recht om in te spreken, vooral bij bestemmingsplannen. Ook gaan raadsleden vaak op (virtueel) werkbezoek en in gesprek met inwoners op A-avonden (informatieve avonden). Maar het beste voorbeeld is denk ik het recht om een burgerinitiatief op de agenda van de gemeenteraad te zetten. Daar is in deze raadsperiode nu 2 keer gebruik van gemaakt.

Welk kenmerk van de huidige lokale democratie vindt u belangrijker? Participatie van inwoners of representatie door vertegenwoordigers? 

Moet ik per se kiezen? Het is allebei belangrijk en het gaat mijns inziens ook hand in hand. Als de gemeenteraad een betere afspiegeling is van de bevolking, zullen meer mensen zich gerepresenteerd voelen en rolmodellen hebben. En daarmee ook eerder welkom voelen om mee te denken en mee te doen. Als er meer inwoners en vooral ook diversere inwoners gaan participeren, zullen zij ook eerder geneigd zijn zich verkiesbaar te stellen. Daarom is het goed dat we de “raadswerkgroep in contact met de stad” hebben met als doel de inwoners meer bij de politiek te betrekken en de kloof tussen politiek en inwoners te verkleinen. En daarom is het ook goed dat we ook nadenken over representatie, zoals het initiatiefvoorstel Raad zoekt Vrouw.

De keuze voor een directe verkiezing van de burgemeester door de raad of de inwoners is een stap dichterbij gekomen. Als de burgemeester direct gekozen zou worden, wat verandert dit dan volgens u aan de verhouding tussen de raad en de burgemeester?

Ik denk dat burgemeesters “steviger” op haar/zijn stoel zitten, omdat inwoners aantoonbaar achter haar/hem staan. Nu wordt er regelmatig aan stoelpoten van burgemeesters gezaagd – zeker ook aan die van onze burgemeester - omdat ze niet democratisch gekozen zijn. Dat gaat dan niet meer op. Dus ik denk dat het vooral impact heeft op de verhouding tussen inwoners en burgemeester. Ook zal het de inwoners meer bij de lokale politiek betrekken, aangezien de burgemeester toch de bekendste politicus van de gemeente is. We zijn als gemeenteraad dan wel het hoogste orgaan, maar niet het bekendste orgaan van het lokale bestuur.

Wat is volgens u de waarde van diversiteit en inclusiviteit voor de raad en het raadswerk?

Dit is ontzettend belangrijk. Uit onderzoeken blijkt dat een divers samengesteld team tot betere besluitvorming komt. Als perspectieven ontbreken in je gemeenteraad, worden deze ook niet meegenomen in hebeleid. En daarmee sluit het beleid – meestal onbewust – inwoners uit. Het is belangrijk dat inwoners zich herkennen in de gemeenteraad en zich daarmee gerepresenteerd voelen. De toekomstige generatie heeft rolmodellen nodig en een rolmodel is toch vaak iemand die op je lijkt. Met diversiteit komt inclusiviteit!

Stelling: Agressie, intimidatie of geweld tegen één raadslid is een aanval op de gemeenteraad. Bent u het hiermee eens?

Jazeker. We moeten ervoor waken dat raadsleden zich niet meer vrij voelen het woord te voeren over gevoelige thema’s. Dat brengt de democratie ernstig in gevaar, want alle stemmen moeten gehoord worden. Helaas komt dit in Eindhoven ook voor, met name via social media, zelf heb ik dit ook meegemaakt. Gelukkig worden raadsleden die dit overkomt gesteund door andere raadsleden, de griffie, het college van B&W en adviseurs op het gebied van veiligheid. 

Digitalisering speelt een steeds groter wordende rol in de samenleving. Welke kansen biedt digitalisering volgens u voor de lokale democratie?

Het afgelopen jaar mogen we dankbaar zijn voor de digitalisering. Daardoor hadden we de mogelijkheid om op een veilige manier de gemeenteraadsvergaderingen en dus het democratische proces door te laten gaan, waarbij iedereen mee kon doen, ook de raadsleden op hoge leeftijd of met een kwetsbare gezondheid. Ook biedt digitalisering de mogelijkheid veel inwoners op een laagdrempelige manier te betrekken bij de lokale politiek. Bijvoorbeeld via social media en enquêtes. Hier maken we met de raadswerkgroep “in contact met de stad” ook dankbaar gebruik van.

De spoedwet die digitale besluitvorming tijdelijk mogelijk maakt is recentelijk aangenomen. Wat zijn uw ervaringen met digitaal vergaderen en besluiten?

Zoals ik in bovenstaande vraag al zei, mogen we ontzettend blij zijn dat deze mogelijkheid in deze tijd er is. Maar in “normale” tijden heb ik toch de sterke voorkeur voor fysieke vergaderingen. Door de afstand heb je veel minder informeel contact met je collega’s, vooral die van de andere fracties. Ik mis de informele gesprekken bij de koffieautomaat en de eetpauzes.

Het maakt het contact daardoor ook stroperiger, het is moeilijker om dingen in de wandelgangen te regelen en het debat kan onbedoeld verharden. Ook zie je geen reacties bij de andere raadsleden en tijdens een debat is de non-verbale communicatie normaalgesproken een belangrijk onderdeel. Tot slot heeft het als effect dat vergaderingen langer kunnen duren, er worden vragen gesteld en moties ingediend die wellicht ook op een laagdrempelige manier geregeld hadden kunnen worden.

Voor mij persoonlijk heeft het digitaal vergadering overigens wel als groot voordeel dat het makkelijker is mijn babydochter borstvoeding te geven. Bij mijn zoon (nu 2,5) moest ik goed plannen wanneer ik kon kolven tussen de vergaderingen door, of tijdens de gemeenteraadsvergaderingen tussen de stemmingen door. Als mijn dochter (3,5 maand) honger heeft, komt mijn man haar naar mijn werkplek brengen en voed ik haar tijdens de vergaderingen.

Wat is uw belangrijkste advies voor nieuwe raadsleden?

Voor aanstormend talenten: Loop mee met huidige raadsleden en maak gebruik van de cursussen die de griffie en een aantal politieke partijen aanbieden. Raadsleden staan er voor open kennis te maken en je op weg te helpen, dus schroom niet om contact te zoeken. Als je eenmaal raadslid bent: Houdt in je achterhoofd waarom je de politiek in bent gegaan. Met andere woorden: probeer de agenda mede te bepalen en blijf jezelf!

Vorige/volgende

Coevorden

Ferry Booij

Noordoostpolder

Johan Goos