Wel blijft het nodig voor rekenkamer, accountant en onderzoek voldoende aandacht te hebben opdat hiervoor wordt gereserveerd.
Josefien Rooks, Culemborg
Josefien Rooks
Gemeente Culemborg
Raadslid sinds: 2018
Partij: D66 Culemborg
Hoofdberoep: between jobs (ex-manager reclassering)
Twitter: @josefienbrooks
Facebook: Josefien Rooks
LinkedIn: Josefien Rooks
Waarom bent u raadslid geworden?
In 2016 verhuisde ik naar Culemborg vanuit Almere en was vanaf dag één nieuwsgierig, ambitieus en geïnspireerd om in deze Vrijstad als D66’er mee te doen. Ik ben me gaan verdiepen in de onderwerpen van de stad, zocht verbinding met inwoners en initiatieven en ontdekte een multiculturele stad met uitdagingen op uiteenlopende terreinen.
En het viel me op dat er nog wel wat te sleutelen is om iedereen echt een plek te geven. En werken aan een inclusieve samenleving, waarin discriminatie en uitsluiting van mensen niet alleen bij wet verboden is, maar we ons er bewust van zijn en er verantwoordelijkheid in nemen, kwam op mijn pad. Werken aan en in een omgeving waarin we nieuwsgierig zijn naar de verschillen in achtergronden en culturen van onze inwoners en we in oplossingen denken waar iedereen zich goed bij voelt.
In ons D66 verkiezingsprogramma “De kracht van de stad”, benoemden we nadrukkelijk het streven om iedereen zich thuis te laten voelen en uit te nodigen naar vermogen mee te doen in de stad. En als raadslid zit ik nu zelf dicht bij de knoppen en wil ik investeren aan deze beoogde diversiteit en inclusiviteit in alle lagen en organisaties van de stad.
De gemeenteraad is het hoogste politieke orgaan. Beleeft u dat ook zo?
Wisselend, in theorie ja, maar de praktijk is soms weerbarstiger. Voldoende (voor)kennis van onderwerpen, maar ook tijdigheid en volledigheid van de informatie voor het proces van beeldvorming, standpuntbepaling en raadsbesluit laten nog weleens te wensen over.
Kunt u een voorbeeld geven van een succes van uw gemeenteraad waar u trots op bent?
Ik ben nog onder de indruk van de impact van het traject om inwoners mee te laten denken over de bezuinigingsopties, de begroting 2021 en verder, en om deze sluitend te krijgen. Met een stadgesprek, enquête en online groepsgesprekken bleek dat moeten bezuinigen naast pijn, boosheid en ergernis ook vooral bereidheid liet zien over wat wél zou kunnen volgens vele inwoners van de stad.
Gemeenteraden reserveren minder dan 1 procent van het gemeentelijk budget voor opleiding, onderzoek (Rekenkamer, accountant) en ondersteuning (griffie) door en voor de raad. Is er door uw raad voor opleiding, onderzoek en ondersteuning voldoende gereserveerd?
Hier kan ik (nog) niet precies de vinger op leggen, maar het is in ieder geval niet in beton gegoten! Voor scholing als raadslid zijn er volop mogelijkheden, en ook met de gezamenlijke raad, griffie en de afzonderlijke fracties zijn er ontwikkelopties. En individueel ervaar ik ook dat aanvragen succesvol worden afgehandeld. Wel blijft het nodig voor rekenkamer, accountant en onderzoek voldoende aandacht te hebben opdat hiervoor wordt gereserveerd.
Waar ziet u eventuele mogelijkheden tot verbetering van de ondersteuning van raadsleden door de griffie(r)?
Door onderbezetting was de ondersteuning enige tijd moeizaam. Nu zijn er voldoende mensen, waait er een frisse wind, is er energie en kunnen de raadsleden bouwen op een adequate aanpak bij inwerken, vragen en kwesties voor het functioneren in de raad. En ook is er volop bereidheid tot communicatie via mail, app, telefoon en in persoonlijk contact. Ook het samen ontdekken van de mogelijkheden van een nieuw raadsinformatiesysteem, iBabs, en raadsleden begeleiden naar een digitale werkomgeving is zondermeer positief verlopen.
Wat is volgens u nodig om de gemeenteraad krachtiger en relevanter te maken?
Sinds 2018 werken we in Culemborg met een Raadsprogramma waaraan 7 van de 9 fracties meedoen. Het valt op dat we elkaar vaker en beter weten te vinden op de belangrijkste items. Tegelijkertijd is er tijd nodig om goed af te stemmen voor de beoogde effectiviteit. Fractievoorzitters, maar ook de raadsleden, kunnen in principe sneller acteren en focus aanbrengen doordat zij inzicht hebben in elkaars drijfveren, achtergronden en standpunten.
Voor een volgende periode hoop ik dat met deze ervaringen een basis is ontstaan voor het doorontwikkelen van een breed gedragen raadsakkoord waaraan alle fracties mee willen doen.
Steeds meer beslissingen vinden plaats in regionale samenwerkingsverbanden. Hoe zou u de controle en invloed van de raad op regionale samenwerkingsverbanden willen verbeteren?
Wij doen nu ervaring op met het werken met raadsrapporteurs, dit zijn raads- of commissieleden, die in principe minimaal tweemaal per jaar met het AB-lid van een GR afstemmen en bijdragen aan de zienswijze. Zelf ben ik als raadsrapporteur, met twee collega’s, betrokken bij de jaar- en kwartaalrapportages van de GGD. Mede door wettelijke taken en budgetten is het op dit gebied lastig om nog van invloed door de raad te spreken. Met kennis en inzicht van de lokale focus is er enigszins mee te sturen in adequate kaders voor kwaliteit en budgetbeheer voor onze stad.
Elke gemeente geeft op haar eigen manier invulling aan burgerparticipatie. Kunt u het beste voorbeeld uit uw gemeente geven?
Voor mij is dat het Initiatievenloket, doordat dit dicht bij de burgers staat. Het loket helpt ideeën te laten ontstaan, ondersteunt en helpt eventueel met een financiële impuls. Zo kon er het Pieterplaatsje ontstaan, omwonenden die een speelplek wensten en geen parkeerplaats. En voor vrouwen vanuit diverse culturele achtergronden die eenmalig financieel om ondersteuning voor de oprichting van de Stichting voor werken aan een intercultureel netwerk vroegen.
En in coronatijd bloeit het initiatief ‘Culemborgers helpen elkaar’ op. Met het Initiatievenloket blijven ideeën niet langer hangen, maar ontstaan er prachtige projecten voor, door en met inwoners.
En wat natuurlijk ook superleuk is: alle kinderen van de Brede School Culemborg kunnen meedoen aan het programma Kinderraad, 7 lessen over het besturen van de stad. Tijdens de lessen kiezen zij de kinderburgemeester die een half jaar actief is en dan het stokje weer doorgeeft.
Welk kenmerk van de huidige lokale democratie vindt u belangrijker? Participatie van inwoners of representatie door vertegenwoordigers?
Ik kies burgerparticipatie als eerste omdat het een beroep doet op burgers om betrokken en verbonden te zijn met de eigen leefomgeving. Een inwoner heeft in het leven op de een of andere wijze met de stad en haar taken en voorzieningen te maken, en zich uitgenodigd voelen om mee te doen is hierbij essentieel.
Maar ook de representatieve rol van volksvertegenwoordigers die door het democratisch proces tot stand komt, heeft een eigenstandige taak te vervullen in de gemeenteraad. Door me te verdiepen in de Toiletalliantie kwam ik in contact met verschillende inwoners die door een beperking een afstand tot meedoen op verschillende terreinen ervaren. Er ontstond een club Toegankelijkheid en daarmee voor mij een mooie liaison om als inwoner, burger en mijn rol als raadslid te participeren en bij te dragen aan de lokale Inclusief agenda.
'Voor veel inwoners, denk aan het grote percentage laaggeletterden, blijft digitalisering een groot probleem en biedt dan ook niet de kans om mee te doen.'
De keuze voor een directe verkiezing van de burgemeester door de raad of de inwoners is een stap dichterbij gekomen. Als de burgemeester direct gekozen zou worden, wat verandert dit dan volgens u aan de verhouding tussen de raad en de burgemeester?
Weet het nog niet helemaal; ons partijstandpunt voor democratische vernieuwing vind ik hierin belangrijk. Ik ben ervan overtuigd dat burgers meer invloed moeten hebben op de keuze van de burgemeester, maar wat dat voor de verhouding met de raad impliceert hangt van verschillende factoren af. Is er een raadsakkoord, het karakter van deze persoon, de (a)politieke achtergrond, de samenwerking in college, de portefeuilleverdeling, etc.
Wat is volgens u de waarde van diversiteit en inclusiviteit voor de raad en het raadswerk?
Dat iedereen meedoet maar bovenal de uitnodiging ervaart om te participeren en naar behoefte deelneemt op uiteenlopende- en onderbelichte thema’s. Hiervoor is het nodig wat vaker artikel 1 van de grondwet te memoreren zodat we deze gezamenlijk en adequater handen en voeten kunnen geven. Het is nu veelal theorie, een wettekst die we denken te kennen en waarvan we zeggen dat we ernaar handelen. In de vele facetten van raad en raadswerk houden we echter nog te weinig rekening met dit kader.
Als ambassadeur art. 1 wil ik meewerken aan de totstandkoming van een kunstwerk met daarop de tekst van de grondwet. Een kunstvorm, prominent in de raadszaal, die ons juist in deze tijd van uitvergroten van verschillen af en toe doet realiseren wat voor ons de essentie is van hoe wij willen samenleven, en kunnen werken aan verbinding en zichtbaar investeren op de inclusie agenda.
Stelling: Agressie, intimidatie of geweld tegen één raadslid is een aanval op de gemeenteraad. Bent u het hiermee eens?
Ja, volledig mee eens. Belangrijk hier is om de invloed van de sociale media te benoemen. Het mag niet zo zijn dat er op de persoon van het raadslid wordt gespeeld.
Digitalisering speelt een steeds groter wordende rol in de samenleving. Welke kansen biedt digitalisering volgens u voor de lokale democratie?
Als raadsleden en goed opgeleiden weten we de huidige digitalisering steeds meer naar onze hand, en voor ons doel in te zetten. Voor veel inwoners, denk aan het grote percentage laaggeletterden, blijft digitalisering een groot probleem en biedt dan ook niet de kans om mee te doen. Burgers zitten vaak wel op de sociale media voor alledaagse dingen, maar voor echt meedoen in het democratisch proces, ontbreken de vaardigheden. Op websites informatie halen, formulieren invullen, deelname aan meetings, inspreken, participeren, etc., is veelal nog een brug te ver. En voor mensen met een (visuele) beperking is er dan vaak nog weer een extra handicap!
De spoedwet die digitale besluitvorming tijdelijk mogelijk maakt is recentelijk aangenomen. Wat zijn uw ervaringen met digitaal vergaderen en besluiten?
Het digitaal vergaderen en besluiten nemen begint zowaar een beetje te wennen. Er gaat weinig echt mis, wel blijft het leeg en kaal! Het grote gemis blijft het persoonlijke contact en echt ontmoeten, een bakkie doen en een borrel op de goede afloop. In de toekomt kan ik me een combinatie van digitaal vergaderen en fysiek bij elkaar komen voorstellen waarbij de laatste mijn uitdrukkelijke voorkeur heeft.
Wat is uw belangrijkste advies voor nieuwe raadsleden?
Herinner je af en toe het plezier van je beginstappen als raadslid, blijf optimistisch en positief ingesteld. Zorg bovenal dat je fit en monter bent om je inzet en je doelen te bereiken. Vier je successen, ook al zijn ze klein en zie jij ze alleen zelf!
Fotograaf: Karin van de Kar