Bedreigingen en intimidatie horen niet van invloed te zijn op het functioneren van een raadslid of zelfs aan de voorkant het stemgedrag te beïnvloeden.
Julie Bruijnincx, Leeuwarden
Julie Bruijnincx
Gemeente Leeuwarden
Raadslid sinds: 1 januari 2014
Partij: D66
Hoofdberoep: op dit moment raadslid; Fractievoorzitter D66, vice-voorzitter gemeenteraad en lid VNG commissie Raadsleden&Griffiers
Twitter: @juulbruijnincx
Facebook: facebook.com/JulieBruijnincx
Instagram: instagram.com/juliebruijnincx
LinkedIn: linkedin.com/in/juliebruijnincx
Waarom bent u raadslid geworden?
Voor mijn studie verhuisde ik naar Leeuwarden en kwam ik terecht op een flatje in een achterstandswijk. Daar werd mij heel duidelijk dat de plek waar je wieg staat bepalend is voor je toekomst. Ik besloot toen dat ik er zelf aan wil gaan bijdragen om dat te veranderen. Een collega raadslid zei altijd: ‘Niet de plaats van je wieg bepaalt je toekomst, maar je talent.’ En zo zou het moeten zijn, gelijke kansen op school en op de arbeidsmarkt. Met alle decentralisaties van de afgelopen jaren heb je juist als raadslid de mogelijkheid om daar aan bij te dragen.
De gemeenteraad is het hoogste politieke orgaan. Beleeft u dat ook zo?
Nee, zeker niet altijd. Te vaak nog worden besluiten of plannen pas in de laatste fase aan de raad voorgelegd. Dan wordt het moeilijk om nog een wezenlijke aanpassing te realiseren. Tegelijkertijd moeten we ons ook beseffen dat we geen dagelijks bestuur van de gemeente vormen. Die taak is weggelegd voor het college.
Kunt u een voorbeeld geven van een succes van uw gemeenteraad waar u trots op bent?
Een aantal jaar geleden besloot de gemeenteraad van Leeuwarden dat het nieuwe voetbalstadion van Cambuur Leeuwarden gevestigd zou gaan worden aan de rand van de stad. De oude locatie zal heringericht moeten worden. Vanaf het begin mochten bewoners, maatschappelijke partners en raadsleden meepraten over verschillende varianten voor dat gebied. En behalve praten wordt er ook geluisterd. Vanaf dag 1 voelt iedereen zich verantwoordelijk voor het proces, en het kan dan ook niet anders dat het definitieve ontwerp breed gedragen zal worden.
Gemeenteraden reserveren minder dan 1 procent van het gemeentelijk budget voor opleiding, onderzoek (Rekenkamer, accountant) en ondersteuning (griffie) door en voor de raad. Is er door uw raad voor opleiding, onderzoek en ondersteuning voldoende gereserveerd?
Nee, dat kan altijd beter. En het blijft voor gemeenteraden moeilijk om voor zichzelf extra geld uit te trekken. Helemaal in een tijd waarin bezuinigd moet worden.
Waar ziet u eventuele mogelijkheden tot verbetering van de ondersteuning van raadsleden door de griffie(r)?
De ondersteuning door de griffie begint al voor aanvang van een nieuwe raadsperiode, wanneer partijen bezig zijn hun kieslijst samen te stellen. De griffie in Leeuwarden organiseert dan een cursus Politiek Actief, zodat aspirant raadsleden vooraf geïnformeerd worden over alle onderdelen van het raadslidmaatschap.
Aan het begin van deze raadsperiode namen er in de Leeuwarder Raad 23 nieuwe raadsleden plaats. Veel collectieve kennis verdween en voor nieuwe raadsleden was het lastig om snel een plek te vinden. Er waren wel introductie bijeenkomsten, maar die bleken achteraf niet volledig genoeg. Het zou dan ook heel mooi zijn als er voor nieuwe raadsleden een uitgebreidere introductie georganiseerd gaat worden aan het begin van de volgende periode, een vervolg op de cursus Politiek Actief.
Steeds meer beslissingen vinden plaats in regionale samenwerkingsverbanden. Hoe zou u de controle en invloed van de raad op regionale samenwerkingsverbanden willen verbeteren?
Als raadslid van een centrum gemeente hebben we de luxe dat wij dicht bij het vuur zitten als het gaat om gemeenschappelijke regelingen. De voorzitter van onze Veiligheidsregio is bijvoorbeeld onze eigen burgemeester.
Toch is het moeilijk om als raadslid grip te krijgen op gemeenschappelijke regelingen. Ze hebben elk een eigen governance, en alleen dat is al ingewikkeld om te doorgronden. Laat staan om te ontdekken waar je wel en niet invloed op kunt uitoefenen. Het is daarom heel erg belangrijk om tijdig en volledig geïnformeerd te worden.
Daarnaast is er te weinig contact met raadsleden uit andere gemeenten, terwijl je dan wellicht gezamenlijk sterker op kan treden. Aan de andere kant, we hebben er in Leeuwarden ‘maar’ vijf, en dat zijn uitvoeringsregelingen. Wanneer je zo’n regeling vergelijkt met een ambtelijke afdeling, daar kun je ook niet rechtstreeks grip op hebben. Ook dat gaat via de wethouder, en die zal zich uiteindelijk moeten verantwoorden in de gemeenteraad.
Elke gemeente geeft op haar eigen manier invulling aan burgerparticipatie. Kunt u het beste voorbeeld uit uw gemeente geven?
In de gemeenteraad van Leeuwarden is een hele goede samenwerking met een groep studenten die Tienskip hebben opgericht. Tienskip heeft als doel scholieren bij de (lokale) politiek te betrekken. Ze zijn dusdanig succesvol dat ze de afgelopen jaren honderden scholieren bereikt hebben. Tienskip organiseert onder andere project dagen op het stadhuis en het provinciehuis, waarbij raadsleden optreden als ‘experts’. Samen met scholieren wordt er gezocht naar een praktische oplossing voor alledaagse problemen binnen de gemeente. Zo kunnen de scholieren wat leren van de raadsleden, maar zeker ook andersom. En de betrokkenheid van jongeren bij de lokale politiek wordt vergroot, wat ongelooflijk belangrijk is. Zij zijn immers onze raadsleden van de toekomst.
Welk kenmerk van de huidige lokale democratie vindt u belangrijker? Participatie van inwoners of representatie door vertegenwoordigers?
Daaruit kan ik niet kiezen, ze gaan hand in hand. Je hoort als volksvertegenwoordiger tijdens een raadsperiode in nauw contact te staan met je inwoners, en dat niet alleen te doen in verkiezingstijd. En als we willen dat de raad en de inwoners vooraf betrokken zijn bij besluitvorming, dan zal je ook met elkaar moeten samenwerken.
'.. alle politieke partijen staan voor de uitdaging om een diverse en inclusieve kieslijst samen te stellen voor de volgende verkiezingen. En de vraag is dan, is het raadswerk nog wel een nevenfunctie, voor erbij? Of is het een deeltijdbaan?'
De keuze voor een directe verkiezing van de burgemeester door de raad of de inwoners is een stap dichterbij gekomen. Als de burgemeester direct gekozen zou worden, wat verandert dit dan volgens u aan de verhouding tussen de raad en de burgemeester?
Dat is een lastige vraag. Het zou kunnen dat een burgemeester dan het idee krijgt dat hij of zij meer rekenschap aan de raad zal moeten afleggen. Tegelijkertijd heeft een burgemeester op de portefeuille openbare orde & veiligheid juist een eigenstandige bevoegdheid. Ik denk wel dat het voor inwoners de betrokkenheid zal vergroten wanneer de burgemeester direct gekozen wordt. In ieder geval zal de schimmigheid rond de vertrouwenscommissie en het sollicitatieproces verdwijnen en dat is al een grote winst.
Wat is volgens u de waarde van diversiteit en inclusiviteit voor de raad en het raadswerk?
De gemeenteraad hoort een afspiegeling van de lokale samenleving te zijn. Qua leeftijd, geslacht, afkomst en beroepsgroep. Maar dat is helaas bijna nooit het geval. Dat is ook niet zo raar, de afgelopen jaren zijn de taken voor raadsleden alleen maar toegenomen. Het wordt heel moeilijk om naast een baan en gezin ook nog raadslid te zijn.
Ik heb zelf de luxe dat ik het me kan veroorloven om deze periode mijzelf volledig te wijden aan het raadswerk, en tegelijkertijd voldoende tijd over te houden voor mijn gezin met kleine kinderen. Maar ik zou niet weten hoe ik dat op dit moment met een volledige baan zou moeten doen. Dan zou ik niet het vice-voorzitterschap van de gemeenteraad op mij genomen hebben of actief kunnen zijn in de VNG commissie Raadsleden&Griffiers.
Maar alle politieke partijen staan voor de uitdaging om een diverse en inclusieve kieslijst samen te stellen voor de volgende verkiezingen. En de vraag is dan, is het raadswerk nog wel een nevenfunctie voor erbij? Of is het een deeltijdbaan?
Stelling: Agressie, intimidatie of geweld tegen één raadslid is een aanval op de gemeenteraad. Bent u het hiermee eens?
Ja. De toon in het debat verhardt. Niet alleen in de raad, maar met name ook op social media kanalen. Raadsleden worden regelmatig persoonlijk aangevallen op hun stemgedrag. Verantwoording afleggen naar inwoners hoort er natuurlijk bij, maar bedreigingen zijn onacceptabel. De raad, of in ieder geval het presidium, hoort achter alle raadsleden in zo’n geval te staan. Want bedreigingen en intimidatie horen niet van invloed te zijn op het functioneren van een raadslid of zelfs aan de voorkant het stemgedrag te beïnvloeden.
Digitalisering speelt een steeds groter wordende rol in de samenleving. Welke kansen biedt digitalisering volgens u voor de lokale democratie?
Er is de afgelopen periode steeds meer ervaring op gedaan met digitaal vergaderen en inspraak reacties digitaal te behandelen. Voor heel veel inwoners is het inspreken tijdens een fysieke raadsvergadering een te hoge drempel. Terwijl veel inwoners wel bereid zijn middels een filmpje of een schriftelijke reactie een bijdrage te leveren. Op die manier vergroot je ook de betrokkenheid in het besluitvormingsproces. Toch valt er nog heel wat te verbeteren. De kwaliteit van de digitale raadsvergaderingen is niet altijd optimaal. En de toegankelijkheid van de gemeentelijke website is ook beperkt. Het is vaak moeilijk om alle stukken te vinden, helemaal voor inwoners met een visuele beperking.
De spoedwet die digitale besluitvorming tijdelijk mogelijk maakt is recentelijk aangenomen. Wat zijn uw ervaringen met digitaal vergaderen en besluiten?
Digitaal vergaderen gaat prima wanneer er een informatieve sessie wordt gehouden. Een technisch vragenuur, een presentatie of een bijpraat sessie. Maar digitaal debatteren vind ik geen succes. Het is lastig om tijdig een interruptie aan te kondigen en om echt op elkaar te reageren wanneer je elkaar niet rechtstreeks aankijkt. Wel zou het mooi zijn dat wanneer de spoedwet digitaal vergaderen verlengd wordt, er ook een mogelijkheid komt om hybride te mogen vergaderen. Op die manier kunnen ook raadsleden die vanwege Corona niet fysiek aanwezig kunnen zijn meedoen op afstand.
Wat is uw belangrijkste advies voor nieuwe raadsleden?
Geniet ook van het raadswerk en vier behaalde successen. Ja, het zijn lange dagen met veel vergaderingen en heel veel voorbereidende werkzaamheden. Maar je komt op zoveel bijzondere plekken binnen en buiten je gemeente waar je normaal nooit zou komen. En, na bijna 7 jaar, vind ik het nog steeds een voorrecht om volksvertegenwoordiger te mogen zijn.
