Participatie is een echt vak. Het zou mooi zijn als de gemeente initiatiefnemers meer kan ondersteunen bij participatieprocessen. Mijn vermoeden is dat dit veel frustratie over ruimtelijke trajecten kan wegnemen.
Koen van der Krieken, Tilburg
Koen van der Krieken
Gemeente Tilburg
Naam: Koen van der Krieken
Raadslid in de gemeente: Tilburg
Raadslid sinds: 16-01-2019
Partij: D66
Hoofdberoep: Beleidsmedewerker Ministerie van BZK
Twitter: Koen van der Krieken
LinkedIn: Koen van der Krieken
Waarom bent u raadslid geworden?
Het is gemakkelijk om vanaf de zijlijn te roepen dat bepaalde zaken in de lokale samenleving niet goed gaan of beter zouden moeten. Actief bijdragen aan de oplossingen voor de vele uitdagingen waar wij met elkaar voor staan, is een stuk lastiger. Ik vind het belangrijk om niet alleen te signaleren waar het beter zou kunnen in Tilburg, Berkel-Enschot, Udenhout en Biezenmortel, maar om juist ook zelf actief bij te dragen aan de oplossingen.
Vanuit mijn rol als raadslid kom in aanraking met vele organisaties, initiatieven en inwoners die zich inzetten om Tilburg iedere dag een stukje beter te maken. Zij inspireren en voeden mij met ideeën die ik gebruik om mijn visie op de uitdagingen binnen de gemeente Tilburg te scherpen. Dit alles om uiteindelijk recht te doen aan de lijfspreuk uit het Tilburgs Volkslied: Tilburg Schôônste stad van ‘t laand.
De gemeenteraad is het hoogste politieke orgaan. Beleeft u dat ook zo?
In formele zin is de gemeenteraad het hoogste politieke orgaan. Als raad beschikken we ook over de juiste instrumenten en bevoegdheden om onze macht te doen gelden. In de praktijk is het soms lastig om als lekenbestuur op te werken tegen een gemeentebestuur met ruim 2.000 FTE aan ambtenaren. Om onze rol als hoogste politiek orgaan ook in de praktijk waar te kunnen maken, vind ik het belangrijk dat we als raad ook investeren in onszelf. Voldoende fractieondersteuning en een goed geëquipeerde griffie vormen hiervoor het fundament. Daar hebben we de afgelopen periode in Tilburg al op ingezet. Ik zou deze lijn graag vast willen houden. Ik wens iedere raad een goede ondersteuning toe.
We zitten in de tweede helft van de raadsperiode. Wat zijn uw doelen om het restant van de raadsperiode tot een succes te maken?
Om een kleine selectie te noemen:
Ten eerste maak ik me sterk voor voldoende en betaalbare woningen en kamers voor de vele (internationale) studenten in Tilburg. Tilburg is een echte universiteitsstad met tienduizenden studenten. Al enkele jaren worden we aan het begin van het studiejaar geconfronteerd met een tekort aan studentenwoningen. Dit leidt ertoe dat een deel van studenten in tentjes moeten wonen, of buiten Tilburg een plek moet zoeken. Dat is niet wenselijk en doet ons imago als internationale studentenstad geen goed. We moeten op de korte termijn plannen hebben om uitwassen te voorkomen, en op de lange termijn concrete plannen om voldoende en betaalbare studentenwoningen te realiseren.
Ten tweede wil ik graag dat we in Tilburg stappen zetten op het gebied van inwonersparticipatie in het ruimtelijk domein. Het komt geregeld voor dat inwoners het gevoel hebben dat zij te laat in een ruimtelijk proces worden betrokken. Zij hebben het gevoel dat ze mogen reageren op een definitief plan, en hun stem er niet toe doet. Voor veel initiatiefnemers die willen bouwen is het ook lastig om het ‘goed’ te doen. Zij houden zich niet iedere dag bezig met participatie. En participatie is een echt vak. Het zou mooi zijn als de gemeente initiatiefnemers meer kan ondersteunen bij participatieprocessen. Mijn vermoeden is dat dit veel frustratie over ruimtelijke trajecten kan wegnemen.
Om onze rol als hoogste politiek orgaan ook in de praktijk waar te kunnen maken, vind ik het belangrijk dat we als raad ook investeren in onszelf.
Gemeenteraden reserveren minder dan 1 procent van het gemeentelijk budget voor opleiding, onderzoek (Rekenkamer, accountant) en ondersteuning (griffie) door en voor de raad. Is er door uw raad voor opleiding, onderzoek en ondersteuning voldoende gereserveerd?
Voor mij zijn de beschikbare mogelijkheden tot dusverre voldoende, maar als raadslid in de zevende gemeente van Nederland besef ik me goed dat mijn mogelijkheden mogelijk ruimer zijn dan in een kleinere gemeente. Persoonlijk zou ik graag zien dat de mogelijkheden voor fractieondersteuning in Tilburg verder worden uitgebreid. Als raadslid kun je dan nog meer focus aanbrengen op enkele kernaspecten van je raadswerk.
Waar ziet u eventuele mogelijkheden tot verbetering van de ondersteuning van raadsleden door de griffie(r)?
Vorig jaar hebben we als een raad een nieuwe visie op de griffie vastgesteld. Als raad hebben we besloten meer te investeren in de griffie. En dat vind ik een goede ontwikkeling. Zonder sterke griffie is er geen goede raad. Momenteel hebben we enkele vacatures open staan op de griffie. Als jullie iemand kennen, geef dit dan vooral door!
Wat is volgens u nodig om de gemeenteraad krachtiger en relevanter te maken?
Vanuit de verschillende beroeps- en belangenverenigingen, de VNG en het Ministerie van BZK wordt veel georganiseerd aan trainingen, online leermodules, opleidingen, workshops, publicaties, webinars, handreikingen, inspiratiegidsen, etc. voor gemeenteraden en raadsleden. Hier haal ik veel praktische tips en kennis vandaan. Ik vind het erg fijn dat ik deze informatie en trainingen tot mij kan nemen op een moment dat het mij schikt.
Om de raad naar de toekomst toe nog krachtiger en relevanter te maken zie ik twee opties:
Optie 1: Meer mogelijkheden of middelen voor fractieondersteuning. Dit om raadsleden op sommige onderdelen van hun werk te ontlasten, waardoor zij zich nog beter kunnen toespitsen op thema’s die zij van het grootste belang vinden.
Optie 2: Aanpassingen in de verhouding tussen de controlerende, volksvertegenwoordigende en de kaderstellende taak van raadsleden. Ik merk dat veel tijd opgaat aan de controlerende en kaderstellende rol. Hierdoor blijft er minder tijd over voor de volksvertegenwoordigende rol. Door hier meer balans in aan te brengen – bijvoorbeeld door de tijdsdruk op raadsleden te verminderen – denk ik dat het ambt van raadslid nog aantrekkelijker wordt voor een bredere groep. Dat heeft weer positieve gevolgen voor de samenstelling en diversiteit van gemeenteraden.
Steeds meer beslissingen vinden plaats in regionale samenwerkingsverbanden. Hoe zou u de controle en invloed van de raad op regionale samenwerkingsverbanden willen verbeteren?
In het kader van de RES heb ik voorbeelden gezien waarbij vertegenwoordigers van alle verschillende bestuursorganen bij elkaar kwamen en samen de thematiek bespraken. Alle relevante informatie werd gedeeld en besproken binnen deze groep, zodat er een gelijke informatiepositie ontstond voor raadsleden, statenleden en AB-leden van het waterschap. De besluitvorming vond uiteraard plaats binnen de eigen organen, maar het op deze wijze interbestuurlijk samenwerken spreekt mij erg aan.
De Regionale Energiestrategie (RES) is een belangrijk en complex dossier. Hoe zorgt u ervoor dat u als raadslid bepaalt wat er nodig is in het RES-proces?
Dit is geen onderdeel van mijn portefeuille.
Elke gemeente geeft op haar eigen manier invulling aan burgerparticipatie. Kunt u het beste voorbeeld uit uw gemeente geven?
Tilburg is een van de koplopers op het gebied van het Uitdaagrecht (Right to Challenge). Onze succesvolste challenge is het Spoorpark nabij het centrum van Tilburg. Inwoners hebben de invulling van het park van de gemeente overgenomen. Iedere Tilburger mocht ideeën voor het park aandragen. Dit ‘grootste burgerinitiatief van Nederland’ is een echt park voor burgers en door burgers geworden, met onder meer een skatebaan, theehuis, stadscamping, beachvolleybalveld, uitkijktoren en een scoutingcomplex.
Welk kenmerk van de huidige lokale democratie vindt u belangrijker? Participatie van inwoners of representatie door vertegenwoordigers?
Beide onderdelen zijn van belang. Inwoners moeten zeggenschap hebben over wat er gebeurt in hun eigen leefomgeving. Daarom moeten er mijns inziens ook instrumenten zijn – denk aan inspraakmomenten, burgerpanels, planteams, Right to Challenge en een lokaal referendum – om rechtstreeks invloed te kunnen uitoefenen op de besluitvorming. Uiteindelijk is het aan de rechtstreeks gekozen volksvertegenwoordiging om een finaal oordeel te vellen op basis van alle aangedragen informatie en argumenten. Daarbij betrekken zij ook nadrukkelijk het perspectief van de minderheid. Beide kenmerken kunnen dus niet zonder elkaar en vullen elkaar juist aan.
De keuze voor een directe verkiezing van de burgemeester door de raad of de inwoners is een stap dichterbij gekomen. Als de burgemeester direct gekozen zou worden, wat verandert dit dan volgens u aan de verhouding tussen de raad en de burgemeester?
Of er iets zal veranderen zal afhangen van de gekozen variant van de rechtstreeks verkozen burgemeester. Als ik mag afgaan op de 8 experimenten tussen 2002 en 2008 met burgemeestersreferenda zou ik zeggen dat er weinig zal veranderen. Alleen betrof het hier een keuze uit slechts twee kandidaten die vooraf al een selectieprocedure hadden doorlopen. Van een ‘vrije’ en directe verkiezing was geen sprake. Als het echt komt tot een directe verkiezing van de burgemeester, met een open inschrijving, dan voorzie ik wel veranderingen. Er zal meer politieke dynamiek ontstaan tussen raad, college en burgemeester. De kans is aanwezig dat een burgemeester zich meer naar buiten toe zal willen profileren op bepaalde thema’s zoals openbare orde en veiligheid.
Wat is volgens u de waarde van diversiteit en inclusiviteit voor de raad en het raadswerk?
Diversiteit en inclusiviteit betekenen dat er meer aandacht en ruimte is voor een gevarieerd aanbod aan meningen en perspectieven. Hoe meer perspectieven aan tafel, hoe meer je in staat bent om een breed gedragen – en in mijn ogen – kwalitatief beter besluit te nemen. Daarom vind ik het van belang dat de raad zoveel als mogelijk bestaat uit een dwarsdoorsnede van de Tilburgse bevolking. De begrippen diversiteit en inclusiviteit zijn overigens zaken die breed moeten worden opgevat. Het gaat over onder meer over leeftijd, achtergrond, herkomst, geslacht, seksuele oriëntatie, genderidentiteit, leefvorm, etc. We zouden hier, ook in Tilburg, nog meer werk van moeten maken.
Stelling: Agressie, intimidatie of geweld tegen één raadslid is een aanval op de gemeenteraad. Bent u het hiermee eens?
Hier ben ik het mee eens. Als raadslid zet je je iedere dag in voor iedereen die woonachtig is in je gemeente. Als je in deze werkzaamheden door één of meerdere personen wordt belemmerd, dan kan dat worden gezien als een aanval op de gehele raad. Het gaat dan om een ondermijning van het democratische proces. De gehele raad dient zich in dit geval te scharen achter de persoon die hiermee wordt geconfronteerd. Er is geen excuus voor agressie, intimidatie of geweld. Nooit.
Digitalisering speelt een steeds groter wordende rol in de samenleving. Welke kansen biedt digitalisering volgens u voor de lokale democratie?
Deze coronacrisis laat nog maar eens zien welke belangrijke rol digitalisering speelt in de samenleving. Ik zie veel nieuwe, goede voorbeelden op het gebied van digitale inspraak en participatie. Wat mij opvalt is dat met deze digitale vormen van participatie nieuwe doelgroepen worden bereikt. Doelgroepen die voorheen bijvoorbeeld niet deelnamen aan een inspraakavond. Voor de wat langere termijn zou ik graag zien dat fysieke en digitale bijeenkomsten elkaar aanvullen. Er blijft namelijk altijd een groep over die digitaal minder vaardig is. Een mix biedt kansen om meer mensen structureel te betrekken bij de lokale democratie.
De spoedwet die digitale besluitvorming tijdelijk mogelijk maakt is recentelijk aangenomen. Wat zijn uw ervaringen met digitaal vergaderen en besluiten?
In een zeer kort tijdsbestek is de manier waarop wij vergaderen drastisch veranderd. Van volledig fysiek naar volledig digitaal. Ondanks de schoonheidsfoutjes en beperkingen ben ik onder de indruk van hoe goed het werkt. Veel complimenten voor de griffie, die het hier de afgelopen tijd drukdoende mee is geweest. We hebben ook ervaring opgedaan met een digitale stemapplicatie. Ook dit werkte prima. Kortom: digitaal werkt!
Als ik moet kiezen tussen digitaal of fysiek; dan kies ik voor fysiek vergaderen. Je mist toch de geur van wilde beesten bij een digitale vergadering. Het debatteren is online minder dynamisch en het duurt ook langer. Maar het staat vast dat digitaal vergaderen een volwaardig alternatief kan zijn voor fysiek vergaderen (als het moet).
Hebt u al besloten om bij de volgende verkiezingen door te gaan als raadslid?
Indien mogelijk wil ik graag door. Ik krijg veel energie en voldoening van het raadswerk.
Kunt u een voorbeeld geven van een succes van uw gemeenteraad waar u trots op bent?
In Tilburg zijn al decennialang verschillende organisaties actief op het gebied van (vrouwen)emancipatie en diversiteit. Door een beleidswijziging leek het erop alsof deze organisaties niet meer door konden gaan met hun belangrijke werk. Via een unaniem aanvaarde en door mij ingediende motie hebben wij het college opgeroepen om een ambitieuze emancipatie-agenda te ontwikkelen samen met de partners in de stad. Daarnaast hebben we het college opgeroepen de bestaande emancipatie expertisefunctie in Tilburg te continueren. Ik ben blij dat onze organisaties op het gebied van emancipatie en diversiteit door kunnen met hun belangrijke werk.
Wat is uw belangrijkste advies voor nieuwe raadsleden?
Leg je in je werkzaamheden vooraleerst toe op de thema’s waar je energie van krijgt en waar je affiniteit mee hebt. Zorg dat je met de mensen in je gemeente in gesprek gaat. Als raadslid kun je jezelf vermaken met het lezen van duizenden pagina’s tekst. Vergeet niet voor wie je je werk doet. Juist door met inwoners het gesprek aan te gaan, krijg je ook een beter beeld over een bepaalde situatie of vraagstuk. Bovendien zal je merken dat bepaalde zaken soms genuanceerder zijn dan soms in de media wordt voorgesteld.
