Als je als overheid te sturend en binnen te strikte kaders opererend aan de slag gaat, dan smoor je elk burgerinitiatief in de kiem.
Peter Elferink, Tiel
Peter Elferink
Gemeente Tiel
Naam: Peter Elferink
Raadslid in de gemeente: Tiel
Raadslid sinds: maart 2018
Partij: ProTiel
Hoofdberoep: Gepensioneerd
Twitter: Peter Elferink
Facebook: Peter Elferink
LinkedIn: Peter Elferink
Waarom bent u raadslid geworden?
Vanaf mijn tienerjaren ben ik politiek geïnteresseerd en ook altijd lokaal actief geweest.
Ik ben een van de oprichters van ProTiel (2001). In 2017 stonden we voor de vraag: stoppen of doorgaan? Onze twee raadsleden waren uit de partij gestapt en alleen doorgegaan; respectievelijk met zetel en al overgestapt naar een andere lokale partij. Dit heeft de overblijvende groep doen besluiten om het aan de kiezers voor te leggen. Hebben we nog bestaansrecht of niet? Mij is gevraagd om lijsttrekker te worden, hetgeen ik heb aanvaard. Bij de verkiezingen kwamen we terug met één zetel. Helaas kwamen we veertien stemmen te kort voor een tweede (rest-)zetel.
De gemeenteraad is het hoogste politieke orgaan. Beleeft u dat ook zo?
Bestuursrechtelijk is dat ook zo, de raad heeft de kaderstellende en controlerende rol. In de praktijk is dat echter naar mijn mening maar mondjesmaat. De gemiddelde raad is reactief op basis van hetgeen colleges aanleveren. Zij bepalen de scene en de agenda. Door niet zelfstandig als raad in gesprek te gaan met college, ondersteund door ambtelijk apparaat, kun je vooraf geen kaders meegeven en heb je dus ook geen controlerend kader.
We zitten in de tweede helft van de raadsperiode. Wat zijn uw doelen om het restant van de raadsperiode tot een succes te maken?
ProTiel blijft zich als oppositiepartij inzetten voor de Tielse samenleving. Dat betekent samenwerken met de coalitie waar mogelijk, zonder je kritische opstelling te verliezen. Ik hoop dat we met de hele raad tijdens de verkiezingen van 2022 kunnen zeggen: “Het was pijnlijk, maar samen hebben we Tiel financieel gezonder gekregen.” Verder blijft ProTiel zich inzetten voor het meer grip krijgen op de gemeenschappelijke regelingen.
Richt je op de hoofdlijnen van strategie en kaders. Verlies je niet in operationele details; die slokken je op.
Gemeenteraden reserveren minder dan 1 procent van het gemeentelijk budget voor opleiding, onderzoek (Rekenkamer, accountant) en ondersteuning (griffie) door en voor de raad. Is er door uw raad voor opleiding, onderzoek en ondersteuning voldoende gereserveerd?
Onze griffie is naar mijn mening voldoende bemenst. De lokale rekenkamer komt er met €20.000 bekaaid af. Via een breed gesteund amendement op de begroting van 2020, hebben wij de bezuiniging op dat bedrag van tafel gehaald.
Waar ziet u eventuele mogelijkheden tot verbetering van de ondersteuning van raadsleden door de griffie(r)?
Omdat veel gemeenten deel uitmaken van gemiddeld meer dan tien gemeentelijke regelingen is het zaak dat de griffies via een griffierskring met elkaar praten hoe zij regionale initiatieven kunnen ondersteunen. We zijn met de initiatiefgroep Kracht van Raden in overleg met de Griffierskring Rivierenland.
Wat is volgens u nodig om de gemeenteraad krachtiger en relevanter te maken?
Meer zelf je eigen agenda bepalen, bijvoorbeeld door met een raadsprogramma te werken. Je bepaalt dan gezamenlijk de kaders, je eigen agenda en de controlemechanismen. Met een ouderwets Collegeprogramma met coalitie en oppositie schakel je jezelf als raad bij voorbaat uit. Je volgt het college i.p.v. leiden en sturen van het college.
Steeds meer beslissingen vinden plaats in regionale samenwerkingsverbanden. Hoe zou u de controle en invloed van de raad op regionale samenwerkingsverbanden willen verbeteren?
Samen met Nanda van Dooremalen, raadslid in Buren, Frans van Gelder, raadslid in West Maas en Waal, en Kees van Baar, raadslid in Zaltbommel, vorm ik de initiatiefgroep Kracht van Raden. Wij zijn aan de slag gegaan om te proberen de raden vooraan in de strategische beleidsprocessen te krijgen; daar kun je kaderstellend zijn. Daarvoor moeten in ons geval van acht gemeenten de agenda’s gesynchroniseerd worden. Ook de vergaderingen van het algemeen bestuur van de gemeentelijke regelingen moeten transparanter worden gemaakt door ze online uit te zenden. Verder moet er actieve informatievoorziening vanuit de colleges naar de raden komen. Als laatste en belangrijkste punt moet er een platform, waarin raden over strategische issues kunnen debatteren en waar je kunt bepalen of er zaken zijn die we delen, worden gecreëerd. Besluitvorming blijft altijd onderdeel van de afzonderlijke gemeenteraden, maar bij eensluidendheid kun je de wethouders met een eensluidende boodschap op pad sturen. Op dit moment 'hosten' wij een experiment te weten: initiatief Raadskring Rivierenland.
De Regionale Energiestrategie (RES) is een belangrijk en complex dossier. Hoe zorgt u ervoor dat u als raadslid bepaalt wat er nodig is in het RES-proces?
Dit dossier wordt getrokken door de gemeentelijke regeling Regio Rivierenland. Via dialoogtafels hebben allerlei belanghebbenden input geleverd. De conceptdocumenten komen dan in de raad aan de orde. Een proces waarin je met acht raden vooraf bijeen zit om kaders te bespreken en eventueel vast te stellen, is niet aan de orde geweest. Als raad ben je in dit dossier volgend en reactief.
Elke gemeente geeft op haar eigen manier invulling aan burgerparticipatie. Kunt u het beste voorbeeld uit uw gemeente geven?
In Tiel zal eerst nog in de raad een debat plaats moeten vinden hoever iedere partij met burgerparticipatie wil gaan. Over de verstrekkendheid van burgerparticipatie, ofwel in hoeverre stuur je dwingend op kaders, is nog geen helderheid. Dat debat dient plaats te vinden, aangezien we daar in het kader van de omgevingswet ook iets van moeten vinden. Het voorbeeld uit deze raadsperiode betreft een nog te realiseren vlindertuin in het cultuurkwartier in Tiel; getrokken door een raadslid van GroenLinks en een aantal enthousiaste inwoners is het van de grond aan het komen. Als je als overheid te sturend en binnen te strikte kaders opererend aan de slag gaat, dan smoor je elk burgerinitiatief in de kiem.
Welk kenmerk van de huidige lokale democratie vindt u belangrijker? Participatie van inwoners of representatie door vertegenwoordigers?
Als inwoners participeren, dan representeren zij zichzelf. Initiatieven horen daar te blijven, waar ze genomen worden. Dat je als gemeente soms met een afvaardiging praat moet mogelijk zijn, omdat het praktisch is. Het is moeilijk debatteren met 100/200 inwoners. Wanneer je niet met een afvaardiging hoeft te praten, dan praat je met de hele club in welke vorm dan ook.
De keuze voor een directe verkiezing van de burgemeester door de raad of de inwoners is een stap dichterbij gekomen. Als de burgemeester direct gekozen zou worden, wat verandert dit dan volgens u aan de verhouding tussen de raad en de burgemeester?
In een dergelijke situatie kunnen zich twee gremia laten voorstaan op democratisch gekozen legitimatie. Dat kan een nieuwe dynamiek teweegbrengen, met name als de gekozen burgemeester ook met een programma werkt. Waar ligt het primaat van de legitimiteit? Wie is leidend? Staat een dergelijke burgemeester nog boven de partijen? Voor mij zijn dit uitdagende vraagstukken.
Wat is volgens u de waarde van diversiteit voor de raad en het raadswerk?
De bevolking van Tiel is zeer divers van samenstelling. Sociaaleconomisch, qua religie, qua geaardheid, qua culturele beleving, qua sociale en politieke opvattingen. Dat betekent veel dynamiek in de samenleving en veel polemiek tussen groepen. Ik vind het een verrijking van de samenleving en het debat, mits open gevoerd zonder veroordeling en uitsluiting. Als iedereen hetzelfde denkt, dan wordt het oorverdovend stil in de raad.
Stelling: Agressie, intimidatie of geweld tegen één raadslid is een aanval op de gemeenteraad. Bent u het hiermee eens?
Klopt, want als raadslid moet je zonder last of ruggespraak kunnen functioneren. Daar zijn helaas agressie, intimidatie en geweld bijgekomen. Je gelijk daarmee halen is de bijl aan de wortel van de democratie leggen. Een en ander geldt trouwens ook voor het ambtelijk apparaat. Ook zij moeten hun werk zonder angst kunnen blijven uitvoeren.
Digitalisering speelt een steeds groter wordende rol in de samenleving. Welke kansen biedt digitalisering volgens u voor de lokale democratie?
Onze samenleving wordt steeds vluchtiger. We zijn met zijn allen druk, druk, druk. Digitale ondersteuningsvormen van debat dan wel digitale platformen kunnen een aanvulling zijn om informatie sneller te delen en discussies efficiënter te voeren. Als initiatiefgroep Kracht van Raden zijn wij ook aan zoeken naar digitale vormen om 174 raadsleden van acht gemeenten met elkaar te laten communiceren. Dit is naast het elkaar fysiek ontmoeten en spreken. Elkaar af en toe diep in de ogen kunnen kijken is iets wat we niet kwijt moeten raken.
Hebt u al besloten om bij de volgende verkiezingen door te gaan als raadslid?
We zitten al midden in de discussie. Als ik nog gezond van lijf en leden ben, er nog steeds lol aan beleef, dan ga ik in principe door. Dat moeten onze leden dan ook wel vinden.
Kunt u een voorbeeld geven van een succes van uw gemeenteraad waar u trots op bent?
In 2018 hebben wij een motie autoluwe binnenstad ingediend. De kern was: Ga in gesprek met ondernemers en inwoners van de binnenstad en bekijk samen wat haalbaar is. Wij hadden al snel in de gaten, dat deze motie het niet zou gaan halen, daarom hebben wij deze aangehouden. Bij elk onderwerp waarbij de binnenstad onderwerp was, hebben wij in commissies en raad steeds een pleidooi gehouden voor het uitvoeren van die aangehouden motie. Bij de evaluatie parkeerbeleid (2019) had het college o.a. gevraagd welke van drie scenario’s het beste was om de binnenstad autoluw te maken. Wij hebben als eerste het woord gekregen en aangegeven geen uitspraak te doen, maar het college geadviseerd: Ga met ondernemers en inwoners praten en kom dan met een gedragen voorstel; Aldus geschiedde. Er ligt nu een voorstel gedragen door alle direct belanghebbenden; Kwestie van de aanhouder wint.
Wat is uw belangrijkste advies voor nieuwe raadsleden?
Richt je op de hoofdlijnen van strategie en kaders. Verlies je niet in operationele details; die slokken je op, maar belangrijker: je bent dan reactief bezig, niet kaderstellend en dus niet controlerend. Een raad moet zich naar mijn mening niet bezighouden met operationele gedoe.
