We kunnen als raad nog wel kritischer zijn op de informatievoorziening. Je kunt pas een goed besluit nemen wanneer je je oordeel kunt vormen op basis van de juiste én volledige informatie.
Sonja Wagemans, Bergeijk
Sonja Wagemans
Gemeente Bergeijk
Naam: Sonja Wagemans
Raadslid in de gemeente: Bergeijk
Raadslid sinds: 2018
Partij: Lokale Partij Bergeijk
Hoofdberoep: Senior communicatieadviseur bij Beck Communicatie (Interimcommunicatie voor overheden en non-profitorganisaties)
Twitter: Sonja Wagemans
Facebook: Sonja Wagemans
Instagram: Sonja Wagemans
LinkedIn: Sonja Wagemans
Waarom bent u raadslid geworden?
Ik ben eigenlijk altijd al maatschappelijk betrokken geweest in diverse bestuursfuncties bij verenigingen. Ben er ook heel trots op dat ik in 2017 ‘Bergeijkenaar van het jaar’ ben geworden (en dat voor een geboren en getogen Eindhovense). Daarnaast ben ik politiek geïnteresseerd mede door mijn werk als communicatieadviseur voor de overheid. Toen de Lokale Partij Bergeijk mij benaderde om op de lijst te staan heb ik daar ook niet lang over hoeven nadenken. Het was een mooie stap voor mij in mijn maatschappelijke carrière bij een partij waar ik me direct thuis voelde.
De gemeenteraad is het hoogste politieke orgaan. Beleeft u dat ook zo?
Over het algemeen wel behalve op momenten dat wij door andere raadsleden en het college worden aangesproken op bevindingen, meningen en conclusies die wij als partij naar buiten brengen op bijvoorbeeld sociale media. Dat geeft wel eens het gevoel dat een onafhankelijke opstelling waarop we als hoogste orgaan recht hebben niet altijd wordt gewaardeerd.
We zitten in de tweede helft van de raadsperiode. Wat zijn uw doelen om het restant van de raadsperiode tot een succes te maken?
Het doel om de tweede helft van de periode een succes te maken is het blijven streven naar transparantie en betrokkenheid.
Voor mij is het heel belangrijk dat we een transparant bestuur zijn. Daar hoort informatie verzamelen, onder andere door het stellen van vragen, én het delen van informatie absoluut bij. Dat zal ook een stuk beroepsdeformatie zijn van mij, maar ik wil graag dat onze inwoners wéten wat er speelt en dat we als bestuur, en wij specifiek als partij en ik als raadslid, kunnen uitleggen waarom we bepaalde standpunten innemen en besluiten nemen én wat deze besluiten voor gevolg hebben.
Daarnaast is betrokkenheid met onze inwoners belangrijk. Weten wat er leeft en speelt door dicht bij de inwoners te staan. Dáár doen we het immers voor. Doel is en blijft dan ook om in contact te blijven met onze achterban, juist ook met inwoners die een andere mening of inzicht hebben. Door vele invalshoeken en argumenten te kennen kun je de beste besluiten nemen.
Voor mij persoonlijk als raadslid hoop ik dat het dossier Camping de Zwarte Bergen positief kan worden afgesloten want dit dossier heeft me al veel tijd, energie en, eerlijk, ook veel frustratie gekost. Met name over het gelopen proces.
Met een volledig beeld neem je als raad betere besluiten, daar ben ik van overtuigd.
Gemeenteraden reserveren minder dan 1 procent van het gemeentelijk budget voor opleiding, onderzoek (Rekenkamer, accountant) en ondersteuning (griffie) door en voor de raad. Is er door uw raad voor opleiding, onderzoek en ondersteuning voldoende gereserveerd?
De werkdruk bij o.a. de griffie is hoog, ik heb dan ook veel respect voor het harde werk en de ondersteuning die ze geven.
Onderzoeken zijn altijd een goed middel om onze controlerende taak als raad uit te kunnen voeren, maar ook kan objectief onderzoek vóóraf heel waardevol zijn om de juiste beeldvorming te hebben alvorens we de besluitvorming ingaan. Ik vind dat we hier nu nog te weinig gebruik van maken. Of hier voldoende budget voor is durf ik niet te zeggen.
Waar ziet u eventuele mogelijkheden tot verbetering van de ondersteuning van raadsleden door de griffie(r)?
Ik heb regelmatig juridische vragen omdat ik op dat vlak te weinig expertise heb, maar ik wil wél graag weten of zaken kloppen. Ik heb nu al regelmatig vraagtekens gezet bij de juridische juistheid van bepaalde besluiten en voorstellen, die achteraf ook terecht bleken. Daarin zou wat extra ondersteunde specialistische kennis welkom zijn, maar gelukkig kan ik ook altijd terecht bij de Vereniging voor Raadsleden waar ik altijd goede ondersteuning en antwoorden krijg.
Wat is volgens u nodig om de gemeenteraad krachtiger en relevanter te maken?
We kunnen als raad nog wel kritischer zijn op de informatievoorziening. Hier heb ik onlangs in Binnenlands Bestuur ook een brief over ingezonden. Besluitvorming gaat in 3 fases: beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming.
Je kunt pas een goed besluit nemen wanneer je je oordeel kunt vormen op basis van de juiste én volledige informatie. En hoe meer invalshoeken (argumenten en kanttekeningen) je voorgeschoteld krijgt, hoe beter je de afweging in je oordeel kunt maken op basis waarvan je een besluit neemt. Het voordeel van onze lokale partij is dat we leden hebben met veel verschillende achtergronden, óók wat betreft politieke kleur. Doordat we dan diverse invalshoeken hebben tijdens de voorbereiding van de stukken, weet je dat je informatievoorziening niet eenzijdig is. We komen overigens toch altijd wel tot een breed gedragen oordeel: omdat we altijd kijken naar het besluit dat goed is voor onze gemeente.
Een goede informatievoorziening betekent onder andere dat we veel vragen moeten stellen, zelf informatie moeten verzamelen en vooral veel moeten praten met onze inwoners, ondernemers en verenigingen. En dus niet alleen varen op de informatie die in een raadsvoorstel staat (ondanks mijn ervaring dat de stukken ambtelijk goed worden voorbereid). Met een volledig beeld neem je als raad betere besluiten, daar ben ik van overtuigd.
Ook in de communicatie als raad kunnen we nog veel stappen maken; we mogen als orgaan wel wat meer zichtbaar zijn.
Steeds meer beslissingen vinden plaats in regionale samenwerkingsverbanden. Hoe zou u de controle en invloed van de raad op regionale samenwerkingsverbanden willen verbeteren?
Ook hier geldt: goede informatievoorziening. De regio is belangrijk voor ons en onze gemeente, maar we zijn wel een lokale partij, dus we zullen altijd scherp in de gaten houden wat regionale besluiten voor effect hebben op onze gemeente. Mijn ervaring is dat veel onderwerpen op regionaal niveau vaak erg abstract zijn. Een concretere vertaling naar wat het werkelijk betekent voor onze regio, en specifiek onze gemeente, zou wel een positieve ontwikkeling zijn. Dat zou de controle en invloed zeker verbeteren.
De Regionale Energiestrategie (RES) is een belangrijk en complex dossier. Hoe zorgt u ervoor dat u als raadslid bepaalt wat er nodig is in het RES-proces?
Duurzaamheid is enorm belangrijk, maar er zijn ook nog heel veel vragen. Bijvoorbeeld over de effectiviteit en nadelige effecten van windmolens, om maar een voorbeeld te noemen. Omdat we streven naar energieneutraliteit worden de negatieve kanten nog wel eens aan de kant geschoven onder het mom van ‘we moeten snel vooruit’. Alsof er weinig tijd is voor kritische reflectie, vragen, argumenten en kanttekeningen. Terwijl ik die wél graag mee wil nemen in mijn afwegingen, zeker bij besluiten met impact. Ik heb soms ook het idee dat wanneer je kritische vragen over de RES stelt al snel het stigma opgelegd wordt dat je ‘niet voor duurzaamheid bent’. Onzin natuurlijk!
Ook hier is informatievoorziening cruciaal. De eerste concept RES hebben we nu gezien en ik vraag me af in hoeverre onze inwoners daadwerkelijk inzien wat de gevolgen (kunnen) zijn. Inwoners voelen pas betrokkenheid wanneer er werkelijk iets verandert in hun woon- en leefomgeving. Uitdaging is om de inwoners toch nu al mee te nemen in het proces.
Elke gemeente geeft op haar eigen manier invulling aan burgerparticipatie. Kunt u het beste voorbeeld uit uw gemeente geven?
Niet zozeer als gemeente, wel als partij. Contact met onze inwoners, laagdrempeligheid en zichtbaarheid zijn heel belangrijk. Als LPBergeijk staan we denk ik wel in goed contact met onze inwoners. We merken in elk geval dat ze ons goed weten te vinden. Ons zeer actieve sociale media-gebruik werkt daar zeker aan mee: we laten zien wat er speelt, waar we als partij en raad mee bezig zijn, geven onze visie erop én vragen om feedback van onze inwoners. Mede met die reacties kunnen we dan ons oordeel vormen.
Eerlijkheid en transparantie zijn daarin cruciaal. Inwoners pikken het (terecht) niet wanneer je niet eerlijk bent. Het uitspreken van je standpunt, ook al is niet iedereen het daarmee eens, is belangrijk. Je hebt er niks aan om het sociaal wenselijke beeld te geven dat je het ergens mee eens bent, als je weet dat je in de raadszaal anders gaat stemmen. Eerlijkheid en een andere mening zorgen altijd voor méér draagvlak en respect dan eenzelfde mening hebben maar niet eerlijk zijn. Onze inwoners zijn daar veel te slim voor!
Ik heb wel eens kritiek gekregen van andere raadsleden over ons sociale mediagebruik, maar ik sta er 100% achter. Het zijn geweldige middelen om informatie en meningen te delen én op te halen bij onze inwoners. En daar doe je het toch ook voor? In de raadszaal nemen we de besluiten, beeld en oordeel vorm ik vooral daarbuiten.
Welk kenmerk van de huidige lokale democratie vindt u belangrijker? Participatie van inwoners of representatie door vertegenwoordigers?
In mijn perspectief kan het een niet zonder het ander. Als raadslid vertegenwoordig je je achterban. En dat kun je alleen maar goed doen op het moment als je weet wat er spéélt bij die achterban en daar heb je participatie voor nodig. Participatie is ook heel waardevol bij je beeld- en oordeelsvorming. Door participatie wordt je informatievoorziening beter en dán is je oordeel zuiverder en je besluit per definitie beter. Of dit nu wel of niet de mening is van degene die de input geleverd heeft, je kunt door het doorlopen van deze stappen altijd goed onderbouwd aangeven waarom je een besluit neemt. Mijn credo is dan ook: “niet communiceerbaar beleid is slecht beleid”. Mensen kunnen het niet eens zijn, maar als je een oordeel/standpunt niet kunt uitleggen dan is het per definitie slecht.
Bij participatie zijn de randvoorwaarden cruciaal. Wanneer inwoners alleen nog mogen participeren over ‘de kleur van het gras’ kun je een heel participatietraject beter overslaan en transparant zijn over de (beperkte) participatiemogelijkheden. Goed verwachtingsmanagement en geen schijnparticipatie dus. We moeten inwoners geen worst voorhouden.
De keuze voor een directe verkiezing van de burgemeester door de raad of de inwoners is een stap dichterbij gekomen. Als de burgemeester direct gekozen zou worden, wat verandert dit dan volgens u aan de verhouding tussen de raad en de burgemeester?
Een gekozen burgemeester zal zeker voordelen hebben. Die heeft in elk geval draagvlak bij de inwoners, wat heel belangrijk is. De overige bestuurders zijn immers ook gekozen. En wellicht dat een gekozen burgemeester ook dualer kan besturen omdat deze vaker op basis van persoonlijkheid wordt gekozen en minder op basis van politieke kleur.
Wat is volgens u de waarde van diversiteit en inclusiviteit voor de raad en het raadswerk?
Kwaliteit en democratische legitimiteit zijn het belangrijkst. Goede, integere bestuurders met draagvlak bij de achterban. Achtergrond, afkomst of gender mag (nee móet) daarbij geen enkele rol spelen!
Stelling: Agressie, intimidatie of geweld tegen één raadslid is een aanval op de gemeenteraad. Bent u het hiermee eens?
Als de ‘aanval’ echt gericht is op de persoon in zijn/haar functie als raadslid zekerm maar ik zou dit dan liever breder willen trekken en zeggen dat het een aanval is op de democratie. En dat mogen we nooit tolereren. Andersom geldt ook dat integriteit, eerlijkheid en transparantie een plicht is van alle raadsleden. Wanneer dat ontbreekt, vind ik dat net zo goed een aanval op de democratie. Het werkt twee kanten op.
Digitalisering speelt een steeds groter wordende rol in de samenleving. Welke kansen biedt digitalisering volgens u voor de lokale democratie?
Digitalisering biedt veel kansen, zeker ook bij het betrekken van inwoners. Het is laagdrempelig zowel in het verkrijgen van informatie als bij het delen ervan, maar andersom biedt het ook kansen voor bestuurders. Je zichtbaarheid en benaderbaarheid is een stuk sterker door digitalisering. Je kunt inwoners meenemen in je opvattingen en visie en je kunt er makkelijker over in gesprek. Laagdrempeligheid is enorm belangrijk voor een benaderbaar bestuur.
De spoedwet die digitale besluitvorming tijdelijk mogelijk maakt is recentelijk aangenomen. Wat zijn uw ervaringen met digitaal vergaderen en besluiten?
De ervaringen in mijn gemeente zijn goed. In onze gemeente is er keihard gewerkt om digitaal vergaderen technisch mogelijk te maken en uiteindelijk hebben we ook daadwerkelijk digitaal vergaderd en dat ging goed. Inmiddels vergaderen we weer fysiek volgens RIVM-richtlijnen en dat is natuurlijk een stuk prettiger. De interactie en bijvoorbeeld de lichaamstaal is heel waardevol in een debat (ik kijk nogal graag naar hoe mensen non-verbaal reageren op een betoog of antwoord). Binnen de fractie maken we overigens nu wel veel vaker gebruik van de mogelijkheid om digitaal te vergaderen. Even iets afstemmen doen we nu veel sneller via Skype, en dat is ook nog gezelliger dan mail.
Hebt u al besloten om bij de volgende verkiezingen door te gaan als raadslid?
Of ik me weer kandidaat stel daar heb ik nog niks over besloten. Ik ben daar nog niet mee bezig. Ik wil over 1,5 jaar eens kijken hoe het er dan voorstaat. Mijn ervaringen evalueren en, het allerbelangrijkste, overleggen met mijn kinderen. Hun mening is cruciaal. Als alleenstaande, werkende moeder heeft het raadswerk immers behoorlijke impact op het gezin.
Kunt u een voorbeeld geven van een succes van uw gemeenteraad waar u trots op bent?
In Bergeijk worden ondanks pittige discussies uiteindelijk vaak besluiten toch unaniem genomen. En dat is best bijzonder natuurlijk. Of het echt een succes is weet ik niet. We hebben allemaal het beste voor met Bergeijk. Wát het beste is, daarin zit natuurlijk de nuance. Wat ik wel regelmatig mis in de raad is het ware duale bestuur. Dat vind ik jammer.
Wat is uw belangrijkste advies voor nieuwe raadsleden?
Zorg voor zoveel mogelijk informatie met zoveel mogelijke invalshoeken. Ga dan pas je oordeel vormen. Vertrouw ook altijd je gevoel daarin: ‘klopt de informatie wel?’ ‘Heb ik het gevoel dat ik alles nu inzichtelijk heb?’ En stop pas met vragen stellen wanneer je weet (en voelt) dat je genoeg informatie hebt om een oordeel te vormen.
Nog een advies: Word kritisch op het moment dat er gezegd wordt: “zo doen we het altijd al hier”. Ga na wáárom het zo gedaan wordt en durf het ook anders te doen. Voor je het weet zit je in een oud stramien.
En als laatste: heb ook plezier! Raadswerk is interessant, leuk en leerzaam!
