Sterke Raad - Arthur De Jaeger & Liesbet van Zoonen: Artificiële intelligentie: hét instrument voor een sterke raad?
In een tijd waarin digitalisering en technologische innovatie steeds nadrukkelijker een rol spelen in de overheid, wordt het steeds belangrijker om artificiële intelligentie (AI) bewust en verantwoord in te zetten binnen de lokale democratie. AI kan raadsleden ondersteunen bij hun werk, mits het gebruik ervan transparant, ethisch en zorgvuldig gebeurt. Tegelijkertijd vraagt het om een actieve houding van raadsleden, zodat zij niet worden ingehaald door technologische ontwikkelingen, maar deze juist in goede banen leiden.
Arthur De Jaeger en Liesbet van Zoonen, beiden verbonden aan het kenniscentrum BOLD Cities, werken deze visie uit in hun bijdrage aan het boek Sterke Raad. Zij laten zien hoe AI een waardevol hulpmiddel kan zijn voor de gemeenteraad, zolang de mens centraal blijft staan in de democratische besluitvorming.
AI als motor én bedreiging voor lokale besluitvorming
De Jaeger en Van Zoonen signaleren dat AI zich in hoog tempo ontwikkelt en reeds wordt gebruikt in diverse gemeentelijke processen. Denk aan chatbots, gegevensanalyse en virtuele assistenten. Deze technologieën kunnen bijdragen aan efficiëntere dienstverlening en verlichting van de werkdruk. Tegelijkertijd waarschuwen zij voor een groeiende digitale kloof tussen ambtenaren en raadsleden, waarbij de eersten vaker digitale expertise opbouwen terwijl de laatsten achterblijven. Dit ondermijnt het evenwicht in de lokale besluitvorming.
Beloftes van AI
AI biedt raadsleden verschillende concrete voordelen: het kan helpen bij het samenvatten van beleidsteksten, het herkennen van trends en het toegankelijk maken van ingewikkelde informatie voor burgers. Met tools zoals ChatGPT kunnen raadsleden sneller inzicht krijgen in dossiers, beleidsvoorstellen beter onderbouwen en effectiever communiceren.
Risico’s van AI
Maar er zijn ook risico’s. AI is niet feilloos en kan fouten maken of bevooroordeelde uitkomsten genereren. De auteurs noemen onder meer de gevaren van ‘hallucinaties’ (verzonnen antwoorden), gebrek aan transparantie en schending van privacy. Ook wijzen ze op het hoge energieverbruik van AI-systemen, wat ethische vragen oproept over duurzaamheid.
Acht regels voor verantwoord gebruik
Om AI op een verantwoorde manier in te zetten, presenteren De Jaeger en Van Zoonen acht ‘gouden regels’:
- AI als hulpmiddel, niet als vervanging: Gebruik AI ter ondersteuning van je werk, maar blijf zelf actief betrokken bij het proces.
- Stimuleer creativiteit: Gebruik AI om nieuwe ideeën en invalshoeken te verkennen, maar blijf zelf nadenken.
- Gebruik AI voor samenvattingen en basisteksten: Laat AI je helpen met samenvatten of een eerste opzet, maar zorg dat de inhoud van jou komt en je deze zelf bewerkt.
- Controleer en redigeer de output: Lees AI-teksten altijd goed na en pas ze aan naar je eigen stijl en die van je organisatie.
- Jij blijft verantwoordelijk: De eindverantwoordelijkheid ligt bij jou – check dus altijd de juistheid en relevantie van AI-informatie.
- Gebruik AI voor structuur, niet voor kant-en-klare teksten: Laat AI je helpen met opbouw of ideeën, maar voorkom het overnemen van complete teksten.
- Leer goed prompten: Formuleer duidelijke opdrachten voor betere resultaten. Overweeg een training in het stellen van goede prompts.
- Respecteer ethiek en wetgeving: Gebruik AI op een verantwoorde manier, met oog voor privacy, auteursrecht en de wet.
Meer informatie
Bestel het boek ‘Sterke Raad’ hier.
Aan alle 30 hoofdstukken zal op onze website aandacht worden besteed. Kijk voor eerder verschenen artikelen hier.
Voor meer informatie over dit thema, zie Leerlijn 9: Digitalisering en AI in onze Leeromgeving.
Voor het onderzoek ‘Raadsleden en AI/ChatGPT, klik hier.
Tijdens de Dag voor de Raad (vrijdag 13 juni, Tilburg) houden zowel experts van AethiQs als Notubiz een deelsessie over de toepassing van AI in het raadswerk. Meld je hier aan voor de Dag voor de Raad.
