Aanzien gemeenteraad omhoog door korter vergaderen, betere ondersteuning en betere communicatie

Dit zijn de drie punten waarop volgens raadsleden het aanzien van de gemeenteraad het beste kan worden verbeterd. Zij staan in het rapport van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden ‘Aanzien of afzien’ over het aanzien van het raadslid en het aanzien van de gemeenteraad. De auteurs van dit rapport, Lex Cachet en Niek Verkaik, analyseren dat het aanzien van de raad is afgenomen doordat de raad niet vanzelfsprekend gezaghebbend is, doordat de nadruk ligt op schandalen, door het grote aantal politieke crises en doordat de raad door complexe regelgeving en regionalisering van gemeentelijke taken problemen niet meer kan oplossen.

60 procent raadsleden: aanzien raad is afgenomen

Raadsleden onderschrijven dat het aanzien van de raad is afgenomen. Zestig procent van de raadsleden vindt dat het aanzien van de gemeenteraad is afgenomen. Bijna de helft vindt dat het aanzien van een raadslid (sterk) is afgenomen. Opvallend is dat de raadsleden veel positiever dan burgers oordelen over het hun gemeenteraad: die krijgt een voldoende, het rapportcijfer 6,3. Wanneer alle elementen die het begrip aanzien bepalen, worden meegewogen, geven raadsleden hun eigen raad zelfs een 6,8. Volgens de auteurs is er sprake van een discrepantie tussen het zelfbeeld van raadsleden en het oordeel van burgers over de raad.

Goed en verstandig communiceren

Cachet en Verkaik adviseren dat het aanzien van de raad verbeterd kan worden door duidelijker te maken wat de raad wel en wat de gemeenteraad niet kan. ‘Een kwestie van goed en verstandig communiceren.’ De beide auteurs doen in het rapport een aantal aanbevelingen om op die wijze het aanzien van de raad te verbeteren:

Meer ondersteuning van de griffie en meer scholing plus uitbreiding van zelfstandige, onafhankelijke communicatie voor de raad bij de griffie;

• De raad dient het politieke en inhoudelijke debat over bijvoorbeeld de nieuwe gemeentelijke taken naar zich toe te trekken en proactief het initiatief te nemen;
• Burgers mogen niet worden afgescheept met de boodschap dat de raad ergens niet over gaat; burgers moeten niet worden opgezadeld met de vraag wie het juiste adres is voor hun problemen; 
• De raad moet tijdig duidelijk maken aan burgers wat zij wel en niet van de raad kunnen verwachten;
• Raadsvergoeding wordt door raadsleden weliswaar niet als het belangrijkste probleem ervaren, maar een debat over de passendende vergoeding van raadsleden is zeker voor kleinere gemeenten nodig; 
• Een zakelijker politiek debat dient het aanzien van de raad; burgers houden niet van politieke ruzies en eindeloze herhalingen; 
• Het aanzien van de raad en van raadsleden is gebaat bij een terughoudende rol van het parlement; 
• Bij integriteitsschendingen moet snel en drastisch worden ingegrepen; 
• Het is de hoogste tijd voor een evaluatie van de dualisering gericht op de effecten ervan op de raad; raadsleden en het aanzien van de gemeenteraad. 

Meer aanzien trekt nieuwe raadsleden

De noodzaak om aan de slag te gaan met de aanbevelingen en de wensen van raadsleden zelf om korter te vergaderen, en voor meer en betere ondersteuning is volgens het rapport van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden groot. ‘Aanzien is van groot belang omdat het een zichzelf versterkend (dan wel ondermijnend) mechanisme is. Een raad die hoog aanzien geniet zal minder moeite hebben om op niveau nieuwe raadsleden te werven dan een raad die dergelijk aanzien ontbeert. Een kwalitatief minder goede raad zal vervolgens nog meer aanzien verliezen en op die manier ontstaat al snel een negatieve, neerwaartse spiraal. Tenslotte zal het aanzien van de raad mede bepalen hoe sterk de feitelijke positie van de raad is ten opzichte van de andere gemeentelijke bestuursorganen en ten opzichte van andere partners in de gemeente’, concluderen Cachet en Verkaik.

Burgers beschouwen burgemeester als de baas

Het rapport ‘Aanzien of Afzien’ is door OBMC Consulting gemaakt in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft de opdracht voor dit project uitgezet omdat de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een bijdrage wil leveren aan de versterking van de positie van het raadslid en van de gemeenteraad. Een belangrijk element is het aanzien van de raad. De gemeenteraad is formeel het hoogste bestuursorgaan maar zo wordt dat niet door iedereen ervaren. Veel burgers beschouwen de burgemeester als de baas. De discussie hierover is verscherpt in het debat voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 over het gebrek aan kandidaten en de afnemende kwaliteit van de raad en raadsleden.

Het volledige rapport ‘Aanzien of Afzien, een essay over het raadslidmaatschap’, geschreven door Lex Cachet en Niek Verkaik, gemaakt door het bureau OBMC Consulting in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden is hier te lezen.