Sterke Raad - Geerten Boogaard: Ombudsfunctie de sleutel voor sterkere gemeenteraad
De ombudsfunctie binnen gemeenten kampt met problemen: er wordt weinig gebruik gemaakt van lokale ombudsmannen, ze zijn beperkt zichtbaar en ze worden te weinig benut door raadsleden in hun bestuurlijke werk. Hierdoor wordt het potentieel voor democratische controle en directe verbinding met burgers onvoldoende benut, terwijl de ombudsfunctie juist een krachtig instrument zou zijn om de volksvertegenwoordigende rol van raadsleden te versterken.
Dat stelt Geerten Boogaard in zijn bijdrage aan het boek ‘Sterke Raad’ dat eind maart gepubliceerd is. In zijn artikel noemt hij een aantal aanbevelingen die raadsleden kunnen helpen met het verbinden van de uitvoering van beleid en de maatschappelijke ervaringen daarmee.
Benoem een gemeentelijke ombudsman
Er zijn momenteel maar 56 gemeenten met een eigen ombudsman. Dat moet meer zijn volgens Boogaard, want door de ombudsman dicht bij de raad te positioneren, wordt de drempel verlaagd voor raadsleden om gebruik te maken van de expertise van de ombudsman en wordt de uitwisseling van informatie bevorderd. Een lokale ombudsman kan niet alleen klachten behandelen, maar ook proactief signalen uit de samenleving oppakken en deze vertalen naar beleidsaanbevelingen. Dit versterkt niet alleen de controlerende functie van de raad, maar maakt ook duidelijk dat raadsleden actief betrokken zijn bij het oplossen van problemen die inwoners ervaren.
Faciliteer ondersteuning door griffie
De wetgever zou kunnen faciliteren dat de ambtelijke ondersteuning van de ombudsman door griffiemedewerkers wordt vormgegeven. Theoretisch ligt daar een blokkade die verbiedt dat medewerkers van de ombudsman ook de raad dienen. Een pragmatische oplossing zou kunnen zijn om een uitzonderingspositie te creëren voor kleinere gemeenten, waar de scheiding tussen de griffie en de ombudsman in de praktijk lastig te realiseren is.
Organiseer binnengemeentelijke democratie
Organiseer binnengemeentelijke democratie niet als ‘doordrukje’ van de eigen democratie en niet als permanente participatie voor het college, maar zie de leden van de dorpsraden (georganiseerde bewonersinitiatieven) als ombudslieden. Laat ze ervaringen uit de maatschappij doorzetten op uitvoering van overheidsbeleid met een beroep op de raad. Dorpsraden kunnen fungeren als lokale antennes die signalen uit de samenleving oppikken en doorgeven aan zowel raadsleden als de gemeentelijke ombudsman. Dit vergroot de zichtbaarheid en toegankelijkheid van de raad voor inwoners, wat essentieel is voor een effectieve volksvertegenwoordigende rol.
Meer informatie
Bestel het boek ‘Sterke Raad’ hier.
