Handreiking: Participatie voor raadsleden

De (lokale) overheid heeft een steeds veranderende rol. Tegelijkertijd willen inwoners betrokken worden bij beleid en projecten binnen hun gemeente. Dit wordt overigens door de Omgevingswet gestimuleerd. Echter kan participatie op meerdere manieren misgaan. Volgens Barbara Verbeek (strategisch participatieadviseur) en Mark Ter Bals (publiek professional) is daarom maatwerk in elk proces noodzakelijk. Een ‘one size fits all’-benadering past niet bij participatie. Raadsleden kunnen met het ontwikkelen van een participatiekader een verschil maken.

Tijdens een webinar presenteerden auteurs Verbeek en Ter Bals de handreiking Participatie, opgesteld vanuit de VPNG (Vereniging Projectmanagement Nederlandse Gemeenten) en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. In de handreiking staat een praktisch stappenplan met de nodige theoretische verdieping. Deze biedt inspiratie voor raadsleden om hun rol in participatietrajecten helder te krijgen en deze uit te voeren in hun omgang met college en samenleving.

Tools en methoden

Verbeek en Ter Bals bespreken in het webinar verschillende instrumenten waarmee raadsleden maatwerk kunnen leveren. Zo dient de tool  THiNK!-consistent als een participatie-quickscan. Een hoog cijfer op de scan betekent dat er meer aandacht aan participatie moet worden geschonken. Hoe groter de omvang en aandacht voor een project, hoe meer dynamiek en betrokkenheid van zowel interne als externe belanghebbenden.

Ook zijn de eerste vijf vragen van de 7 vragen-methode relevant voor raadsleden. Dit zijn vragen over (1) het doel, (2) de doelgroepen, (3) de ruimte, (4) de invloed en (5) de rollen. Een mismatch tussen verwachtingen en uitkomsten is een veelvoorkomend probleem. Volgens de sprekers is dit te voorkomen door als raadslid kaders te stellen aan participatie en de genoemde vragen te beantwoorden.

Kansen en grenzen

Volgens Ter Bals is hun participatieverhaal niet bedoeld als pleidooi voor volledige participatie. Dit is volgens hem niet mogelijk en ook niet altijd wenselijk. Een hoge participatiegraad kan uitkomsten onzeker maken en complexe beleidsprocessen verergeren. Bij technische projecten is een lagere score op de participatieladder vaak effectiever om chaos te voorkomen. Tegelijkertijd zorgt een hoge mate van participatie voor een sterk gevoel van eigenaarschap bij inwoners. Toch moet representativiteit geen eis zijn binnen participatie, want gemeenteraadsverkiezingen bepalen de zetelverdeling.

Ook is participatie geen garantie voor individuele gewenste uitkomsten. Als raadslid kun je teleurgestelde inwoners ondersteunen door te onderzoeken of het college zijn inspanningsplicht is nagekomen of dat er simpelweg geen draagvlak is voor hun wensen. Een helder participatiekader helpt vertrouwen in het college en de raad te behouden.

Een participatiekader kan voorkomen dat vertrouwen in het college en raadsleden afneemt. Als raadslid kun je teleurgestelde inwoners helpen door te bevragen of het college hun inspanningsplicht omtrent participatie heeft verzaakt of dat er gewoonweg geen draagvlak is voor de wensen van de inwoner.

Handreiking

Tijdens het online seminar mocht Alinda Fredriks, algemeen bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, de nieuwe handreiking Participatie in ontvangst nemen. Drie tips staan centraal:

1.       Luisteren naar zachte stemmen

2.       Bevorderen van dialoog

3.       Aansluiten bij inwoners

Meer informatie 

Het volledige e-book is hier beschikbaar.