Minister: "Ik sta schouder aan schouder met raadsleden"

Democratie vergt onderhoud en vernieuwing. Die mededeling had Hanke Bruins Slot, de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, voor kandidaat-raadsleden aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen.

Hank Bruins Slot was nooit raadslid, en evenmin lokaal bestuurder. Maar als burgemeestersdochter is de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties opgegroeid met gemeentepolitiek. Met een persoonlijke nooit maakte ze haar betrokkenheid zeer invoelbaar, tijdens haar toespraak voor (kandidaat-)raadsleden voor Nederlandse Vereniging van Raadsleden.

Lange anderhalf uur

Bruins Slot vertelde hoe gemeentepolitiek soms té dichtbij komt. “Ik neem u mee terug naar de jaren negentig van de vorige eeuw, toen ik als 13-jarige alleen thuis was. De telefoon ging en ik nam op. Aan de andere kant van de lijn een boze meneer die geholpen wilde worden. Hij zei: als ik nu niet geholpen word, parkeer ik mijn vrachtwagen in uw woning. Ik kom eraan.”

De tiener had voldoende tegenwoordigheid van geest om de inwoner mee te delen dat haar vader op dat moment niet thuis was en dat de man beter over anderhalf uur kon terugbellen. “Die anderhalf uur duurde heel lang. Ik vertel dit aan u om te laten weten dat ik me realiseer dat u onder zulke omstandigheden niet alleen bent. En dat het ook uw gezin hierdoor wordt geraakt.”

Pijn in het hart

“Met pijn in het hart” las de bewindsvrouw de uitkomsten van een onderzoek, waarin 15 procent van de raadsleden te kennen gaf de afgelopen drie jaar enige vorm van bedreiging en/of intimidatie ervaren te hebben.

“Onacceptabel” noemde Bruins Slot het wat raadsleden steeds vaker over zich heen krijgen, “in ruil voor hun inzet voor de samenleving.” Ze realiseert zich dat niet alleen raadsleden zelf daaronder lijden, maar ook hun gezin, familie en vrienden. ‘Schouder aan schouder’ is ze vastbesloten er alles wat binnen haar vermogen ligt aan te doen om ondermijning te voorkomen. “Democratie vergt onderhoud en vernieuwing. Het is geen rustig bezit.” 

Werken aan weerbaar bestuur

Bruins Slot beloofde tijdens haar toespraak dat ze zich wil inzetten om de randvoorwaarden voor het raadslidmaatschap te verbeteren. Mede ingegeven door haar eigen indringende ervaring wil ze als minister van Binnenlandse Zaken “schouder aan schouder staan” met de VNG, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, het Interprovinciaal Overleg en het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur om ervoor te zorgen dat de democratie minder onder druk komt te staan door dergelijke uitwassen. “En als er een melding komt, dat er dan ook opvolging plaatsvindt, en dat u er niet alleen voorstaat. Met elkaar hebben we de norm te stellen dat we dit nooit normaal gaan vinden.”

Korte lijnen en kleinschalig

“Als raadslid, als volksvertegenwoordiger kun je het verschil maken”, is de overtuiging van de minister. Wat lokale politiek kenmerkt, is dat die kleinschalig is en korte lijnen kent, hield ze haar gehoor voor. “Dat verhoogt ook de betrokkenheid. Als raadslid krijg je met zoveel onderwerpen te maken. Of het nou gaat om de zorg voor de kwetsbaren, het ondersteunen van de jeugd, discussies over het onderwijs, of schone lucht in de gemeente: het raakt elke inwoner in de gemeente wat u als raadslid doet. U staat het dichtst bij de mensen en vormt het eerste gezicht van overheid.”

Intussen is het takenpakket van raadsleden sinds decentralisaties “behoorlijk pittig” geworden. “Waar ik enorm veel waardering en respect voor heb, is dat velen van u het raadslidmaatschap ook nog eens combineren met een gezin en een baan.”

Ze beseft hoe lastig de afgelopen raadsperiode is geweest, door de pandemie. “Corona heeft gemaakt dat wat de essentie is van het raadslidmaatschap —naar buiten gaan en met mensen in gesprek, om de connectie te hebben—, de afgelopen jaren echt moeilijk was. We hebben digitale hulpmiddelen, maar dat is toch anders dan met elkaar spreken in een wijkbureau of een andere plek.”

Terugluisteren en teruglezen 

De toespraak van minister van Binnenlandse Zaken Hanke Bruins Slot is terug te kijken, klik hier. 

De toespraak van de minister is ook terug te lezen, klik hier. 

In de toespraak haalde de minister de uitspraak "Houd het dichtbij" aan van raadslid Wilma Heijkoop. Deze uitspraak werd de titel van het boek Houd het dichtbij waarin een dertig raadsleden vertellen over het raadswerk.