Sterke Raad - Menno Hurenkamp: gemeenteraad is het beste burgerberaad

In een tijd waarin burgerparticipatie steeds vaker wordt gezien als oplossing voor democratische uitdagingen, pleit Menno Hurenkamp, hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek, voor een genuanceerde benadering. In zijn recente bijdrage aan het boek 'Sterke Raad' benadrukt Hurenkamp dat de gemeenteraad nog steeds de meest effectieve vorm van burgerberaad is. 

In het democratische systeem is er een voortdurende wisselwerking tussen burgerparticipatie en de bescherming van individuele rechten. Gemeenteraadsleden spelen een cruciale rol in het bewaken van dit evenwicht, stelt Hurenkamp.

De druk op lokale democratie

Hurenkamp wijst erop dat de legitimiteit van de lokale democratie onder druk staat door ontwikkelingen als technocratie en populisme. Technocratie, waarbij beslissingen worden overgelaten aan experts, kan leiden tot een beperking van diversiteit en pluraliteit in de besluitvorming. Aan de andere kant zien we populisme, waar sterke leiders claimen te weten wat het volk wil, wat eveneens de ruimte voor genuanceerde meningen kan beperken.

Daarnaast heeft de decentralisatie van taken naar gemeenten de invloed van raadsleden soms verminderd, onder andere door de opkomst van regionale samenwerkingsverbanden. Hierdoor verschuift de rol van de gemeenteraad steeds meer richting die van een procesbewaker.

Burgerparticipatie: een tweesnijdend zwaard

Om burgers meer invloed te geven, worden instrumenten als burgerfora en burgerbegrotingen ingezet. Hoewel dit de procedurele rechtvaardigheid ten goede kan komen, is de betrokkenheid vaak tijdelijk en vooral afkomstig van hoger opgeleiden. Hurenkamp waarschuwt dan ook voor een naïeve inzet van participatie als middel om structurele problemen in de rechtsstaat op te lossen.

Essentiële punten voor effectieve participatie

Wanneer een gemeenteraad besluit om participatietrajecten in te zetten, zijn er volgens Hurenkamp enkele cruciale punten om op te letten. Allereerst is het belangrijk om helder te hebben wat het doel is van de participatie: willen we een bestaand plan verbeteren, of willen we burgers zelf aan de knoppen laten draaien? Onrealistische verwachtingen kunnen leiden tot frustratie. Daarnaast is het essentieel om te onderzoeken op welke manier burgers willen participeren en wat ze zich daarbij voorstellen. Verder moet er actief moeite worden gedaan om mensen te betrekken die zich niet vanzelfsprekend bevoegd voelen om mee te praten. Ten slotte is het belangrijk om een plan te hebben voor de opvolging en evaluatie van de resultaten.

Conclusie: de gemeenteraad als kern van de democratie

Kortom, Menno Hurenkamp pleit ervoor om de gemeenteraad te blijven zien als het belangrijkste instrument voor lokale democratie. Raadsleden moeten zich inzetten als vertegenwoordigers van de lokale gemeenschap en ervoor zorgen dat alle stemmen gehoord worden. Burgerparticipatie kan een waardevolle aanvulling zijn, maar moet zorgvuldig worden ingezet om ongelijkheid en teleurstelling te voorkomen.

Meer informatie

Bestel het boek ‘Sterke Raad’ hier.