Neem alle inwoners serieus, ook extremisten

De boodschap hoe als burgemeester, raadslid, wethouder en ambtenaar om te gaan met boze, teleurgestelde inwoners is kristalhelder: neem alle inwoners serieus, en dus ook extremisten en complotdenkers. Serieus nemen houdt in dat je als bestuurder, volksvertegenwoordiger en ambtenaar belangstelling hebt en interesse toont in wereldbeeld van inwoners. De belangrijkste opgave daarom: ga met mensen praten, ook met extremisten.

Zowel Rik Peels als Laurentien van Oranje nodigden de bestuurders, volksvertegenwoordigers en (top)ambtenaren uit om met andere ogen, dan een kostenpost, te kijken naar inwoners. Peels is hoogleraar filosofie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Laurentien van Oranje is van de Stichting Gelijkwaardig Herstel en de Number 5 Foundation en zet zich in voor de slachtoffers van de Toeslagenaffaire. Beiden riepen zij op om in gesprek te gaan en te luisteren naar wat mensen drijft en bezighoudt en wat zij vinden van de overheid. “Maak een keuze voor nieuwsgierigheid en ga gewoon een maand oefenen om te snappen wat mensen vinden”, aldus Laurentien van Oranje. Het is volgens haar belangrijk dat burgemeesters, raadsleden, wethouders en andere vertegenwoordigers van de overheid aan inwoners laten zien dat de overheid niet langer de consultants geloven en niet langer inwoners als parasieten wegzetten. “Het gaat erom dat mensen weer het gevoel krijgen dat ze worden begrepen.”

Taal doet ertoe

Kom uit de ivoren toren die de overheid is geworden. Durf daarom als vertegenwoordiger van de overheid zelfkritisch te zijn. “Want de overheid maakt ook fouten. Dus is het belangrijk te laten zien met welke bril je kijkt en durf te praten over wat waar is”, betoogde Peels. “Het ultieme doel van de Toeslagenaffaire is heling en verzoening. Een belangrijk punt daarbij is: durven mensen die dit veroorzaakt hebben te erkennen wat zij hebben veroorzaakt?”. Taal doet er daarom toe in de gesprekken, betoogde Laurentien van Oranje. “Wie bepaalt wat ruimhartig is? Het is pas ruimhartig als de ander dat ook voelt”. En over de zorg van veel bestuurders, volksvertegenwoordigers en ambtenaren dat luisteren naar inwoners betekent dat deze inwoners gelijk gegeven moet worden, onderstreepte Peels dat dat niet zo is, ook niet als het gaat om PVV’ers. “Als je in gesprek gaat met een inwoner is dat niet hetzelfde als dat je zegt ik ben het eens”.

Belasting betalen

Een belangrijke reden waarom politieke ambtsdragers bij de uitoefening van hun ambt meer tijd vrij dienen te maken voor wat inwoners bezighoudt en meer belangstelling tonen voor wat teleurgestelde en boze inwoners drijft is om het vertrouwen in de overheid te herstellen. “Als kinderen van de ouders die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire zo boos zijn dat zij geen belasting meer willen betalen, dan is het toch aan ons als overheid om ervoor te zorgen dat het vertrouwen wordt hersteld”, betoogde Laurentien van Oranje. “We moeten als bestuurders en vertegenwoordigers bij de overheid bij onszelf beginnen. Omgangsvormen onderling en fatsoenlijke omgangsvormen onderling doen er dan ook toe.”

Tips

Voor burgemeesters, raadsleden, wethouders en andere politieke ambtsdragers is het belangrijk hun repertoire van handelen uit te breiden of in ieder geval ruimte geven om meer tijd te besteden aan het spreken met inwoners. Belangrijke aandachtspunten daarbij: creëer plekken om goed te kunnen luisteren, neem inwoners serieus, stel praktische en ethische grenzen, wees rechtvaardig en transparant en treedt op met waardigheid en respect. Geef het goede voorbeeld en benader niet langer alles vanuit het perspectief dat een inwoner geld kost. “Als vertegenwoordiger van de overheid kun je ook zeggen: het spijt mij”.

Meer informatie

Voor wie meer wil weten hoe om te gaan met boze, teleurgestelde inwoners is er het boek “Elkaar eerlijk behandelen” van Kees van den Bos dat er op is gericht om wantrouwen, polarisatie en complot denken voor te zijn.

De deelsessie tijdens het VNG Jaarcongres 2024 over vakmanschap en hoe om te gaan met boze, teleurgestelde inwoners is georganiseerd door het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, Wethoudersvereniging, Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, Vereniging van Griffiers en Vereniging van Gemeentesecretarissen.