Belangenbehartiging

De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan in de gemeente. De raad is gekozen door de inwoners van de gemeente en is als rechtmatige volksvertegenwoordiger van de inwoners degene die de koers van de gemeente bepaalt.

Alle andere instanties in de gemeente zijn volgend, dienend of ondersteunend aan de gemeenteraad. Raadsleden moeten hier zelfbewust mee omgaan en de verantwoordelijkheid nemen om deze rol zo goed geïnformeerd en geëquipeerd mogelijk in te vullen.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden beschouwt zich als de vertegenwoordiger en belangenbehartiger van alle raadsleden, leden en niet-leden.

De vereniging stelt zich ten doel raadsleden individueel en collectief te ondersteunen zodat de raad in de praktijk het hoogste bestuursorgaan in de lokale democratie kan zijn.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden bevordert de aantrekkelijkheid van het raadswerk, want de vereniging vindt het belangrijk dat de raad gezag heeft en daarmee is het belangrijk dat de raad een afspiegeling is van de inwoners en dus gezag heeft bij alle lagen van de bevolking.

De aantrekkelijkheid van het raadswerk is ook van belang om de toekomst van de lokale democratie houdbaar en aantrekkelijk te houden.

De vereniging promoot daarom de aantrekkelijkheid van het raadswerk en het belang van het raadswerk voor het functioneren van de lokale democratie. Tegelijkertijd beseft de vereniging dat het werven van raadsleden een rol en verantwoordelijkheid is van politieke partijen.

De vereniging heeft als standpunt dat raadswerk lekenbestuur is en moet blijven. Om dit te behouden is investeren in betere en meer ondersteuning van raad en raadsleden van cruciale betekenis.

De vereniging heeft kennisgenomen van de behoefte naar de uitbreiding van het aantal raadsleden, maar daar vooralsnog geen standpunt over ingenomen.

Meer raadsleden is volgens de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden geen oplossing voor de werkdruk van raadsleden.

De gemeenteraad moet een zo goed mogelijke afspiegeling van de inwoners zijn.

De huidige werkdruk is hoog, maar nodig om een goed raadslid te zijn. Een verhoging van de vergoeding voor raadsleden zou ertoe kunnen leiden dat de werkdruk afneemt.

Bedreiging van gemeenteraadsleden hoort niet bij de wijze waarop lokale democratie hoort te functioneren.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden neemt het grondwettelijk vastgelegde uitgangspunt dat de raad het hoogste bestuursorgaan in de lokale democratie als basis voor het opstellen van standpunten en voor belangenbehartiging, zowel individueel als collectief.

Participatie mag niet ten koste gaan van de representatieve democratie.

Raadsleden zijn gekozen en hebben het mandaat van de kiezer. Participatie kan waardevol zijn voor het contact met de inwoners, maar mag nooit de functie van de raad overnemen.

Participanten hebben vaak een eendimensionaal doel en zijn zelden representatief voor de groep waar zij voor menen te spreken, raadsleden zijn dat wel.

Wij voeren geen pleidooien voor een kiesdrempel of een maximaal aantal fracties om afsplitsing en versplintering tegen te gaan. 

Het is belangrijk dat de raad een afspiegeling is van alle inwoners uit de gemeente. Een kiesdrempel of andere barrières belemmeren de representatie.

Elke partij in de gemeenteraad is een lokale partij die bestaat uit inwoners van de gemeente. Ongeacht het hebben van een landelijk netwerk of niet.

Wij zijn er voor álle raadsleden. Elk gemeenteraadslid is inwoner van de gemeente en elk raadslid en elke partij heeft de vrijheid te handelen zoals zij dat wil.

Het ongelijke financiële speelveld voor lokale partijen, en daarmee voor raadsleden van deze partijen, moet veranderen. Doelstelling is het creëren van een gelijk speelveld voor alle raadsleden.

Lokale partijen groeien bij elke verkiezing en kregen bijna een derde van alle stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Toch kunnen zij geen aanspraak maken op de 25 miljoen euro rijkssubsidie voor politieke partijen die via de Wet financiering onder landelijke politieke partijen verdeeld wordt.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft aan de wieg gestaan om digitaal vergaderen mogelijk te maken. Die wet was tijdelijk.

Voor met name oordeelsvormende en besluitvormende vergaderingen is het van belang om als het kan fysiek bijeen te komen. Digitaal vergaderen zou alleen bij oordeelsvormende en besluitvormende vergaderingen van de raad moeten kunnen als er sprake is van een noodsituatie.

Digitaal vergaderen voor commissies is geen probleem, maar raadsvergaderingen dienen – afgezien van crisissituaties – fysiek te worden gehouden. 

Fysiek vergaderen door de gemeenteraad is van cruciaal belang voor het democratisch gesprek en debat. De kwaliteit van het democratische gesprek en debat in de raad en met inwoners is niet gediend met online digitaal vergaderen door de gemeenteraad.

De huidige taakverdeling binnen het gemeentebestuur, zowel binnen het algemeen (raad) als het dagelijks (college) bestuur zijn zorgvuldig afgewogen. Ook de taken die bij elke speler zijn belegd en de bijbehorende functieprofielen zijn gebaseerd op hoe het gemeentebestuur is georganiseerd.

Daarbij hechten wij zeer aan het hoofdschap van de raad, zoals dat grondwettelijk is vastgelegd.

De burgemeester is de voorzitter van de raad. De raad bepaalt wie de voorzitter is. Het is van belang dat de voorzitter van de raad, de burgemeester, zich bewust is van de rol ten aanzien van de raad.  

Standpunt: Wat in regionale samenwerkingsverbanden gebeurt, moet inzichtelijk en controleerbaar zijn voor de raad.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden is geen voorstander van het optuigen van adviserende regionale raadscommissies.

Het uitdaagrecht mag de kaderstellende rol van de raad niet aantasten, stelt de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden is geen voorstander van het combineren van de gemeenteraadsverkiezingen met andere landelijke stemmingen, zoals over het referendum in 2018.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden is geen voorstander van het mogelijk maken van tussentijdse raadsverkiezingen. Verkiezingen eens in de vier jaar beter is voor de stabiliteit in de raad. Tussentijdse verkiezingen maakt de situatie in de gemeente instabieler.

Indien er toch tussentijdse verkiezingen komen dient deze niet door de raad te worden uitgeschreven, maar door de commissaris van de Koning of de minister van Binnenlandse Zaken.

Indien er tussentijdse verkiezingen zijn geweest, dienen de volgende verkiezingen mee te lopen met de reguliere periodiek.

Een nieuw stembiljet met alleen de logo’s van politieke partijen en de nummers van kandidaten is een onwenselijk stembiljet.

Er is namelijk geen sprake van een gemeenteraad die (grond)wettelijk bestaat uit partijen.

Raadsleden moeten op dezelfde manier de eed kunnen afleggen als militairen en ambtenaren.

De Nederlandse Vereniging is geen voorstander van een verplichte Verklaring omtrent Goed Gedrag voor raadsleden.

Raadsleden worden gekozen door de inwoners. Als de inwoners van mening zijn dat gedragingen van iemand niet kunnen, dan kunnen ze dat in het stemhokje aangeven.

Agressie, intimidatie en geweld tegen raadslid hoort pertinent niet bij het raadswerk. Raadsleden die met agressie, intimidatie en geweld worden geconfronteerd dienen maximaal te worden ondersteund, vanuit de raad en door de burgemeester.

Een raadslid is integer. Nevenfuncties die er toe leiden dat een raadslid werk doet voor de gemeente passen daarbij niet, maar wij vragen vooral transparantie van raadsleden op dit punt.

De gemeente hoort raadsleden niet aan te spreken op de manier waarop zij zich politiek profileren.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden vindt het controleren van bankrekeningen van raadsleden buiten proportioneel. Binnen de huidige kaders zijn er voldoende middelen om niet integere raadsleden aan te pakken.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft als uitgangspunt dat we raadsleden ondersteunen en toerusten, gericht op deskundigheidsbevordering. We spreken niet van professionalisering, want raadslidmaatschap is lekenbestuur.

Er moet meer financiering komen voor opleiding en ondersteuning, zelf te besteden door raadsleden.

De ondersteuning en opleiding die beschikbaar is voor raadsleden is vaak nog afhankelijk van het al dan niet hebben van een landelijk partijnetwerk. Daarom is een onafhankelijk fonds nodig waar raadsleden aanspraak op kunnen doen wanneer zij opleiding of toerusting wensen.

Standpunt: De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden werkt aan een vorm van waardering voor raadsleden, zodat deze aan het einde van de raadsperiode kunnen laten zien wat zij in hun raadswerk hebben geleerd.

Het raadswerk kan worden beschouwd als een vorm van toezicht. Het is in het belang van de vereniging om raadsleden te stimuleren deel te nemen aan trainingen waardoor je voor je raadswerk een diploma kunt behalen waarmee je gemakkelijker kunt solliciteren naar een plek in een raad van toezicht.

De griffier is de belangrijkste ondersteuner van de gemeenteraad. Een investering in de griffier, is een investering in de gemeenteraad.

Aangezien de raad het werkgeverschap van de griffier vervult, treedt de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden als penvoerder op voor het versterken van de rol en positie van de griffier, ten behoeve van alle gemeenteraden. 

Raad moet meer investeren in eigen ondersteuning middels griffier, er moet een standaard komen voor de omvang van de griffie en de rechtspositie van de raad als werkgever moet verder gespecificeerd worden.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden kiest de optie om voorlopig te pleiten voor een versterken van de werkgeversfunctie van de raad jegens de griffie binnen de VNG Governance.  

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden streeft naar een gelijkwaardige rol en positie voor commissieleden.

Een commissie is een vooroverleg voor bespreking van agendapunten in de raad. De verhoudingen in de commissie dienen overeen te komen met die in de raad.

Rekenkamers zijn een belangrijke hulp zijn voor de raad bij haar controlerende en koersbepalende rol.

Een goede verbinding tussen gemeenteraad en rekenkamer is daarbij van essentieel belang.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden onderschrijft de wet, maar heeft moeite met de uniforme vorm van de rekenkamer die de wetswijziging voorschrijft.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden ziet de meerwaarde van lokale rekenkamers, maar vindt dat gemeenteraden zelf gaan over de invulling en het budget, niet de landelijke overheid. 

De lokale journalistiek is van niet te onderschatten belang voor de raad. Lokale journalistiek speelt echter een essentiële rol in het functioneren van de lokale democratie: als waakhond door het gemeentebestuur kritisch te volgen en het publieke debat over lokale kwesties te stimuleren. Hierin kan ze in bijzondere mate de raad ondersteunen om zijn controlerende rol te vervullen.

Daarnaast biedt de lokale journalistiek een mogelijkheid om inwoners inzicht in beleidsontwikkelingen en maatschappelijke vraagstukken te bieden. Ook dit is cruciaal is voor de controlerende en kaderstellende, maar vooral ook volksvertegenwoordigende taken van raadsleden.  

Dat verwacht, ook van de raad, steun voor de lokale journalistiek. In veel gemeenten is er sprake van verschraling van de lokale media, waardoor inwoners minder toegang hebben tot lokaal nieuws. Dit ondermijnt de transparantie en verantwoording van het lokale bestuur. Daarom is het van belang dat lokale overheden en gemeenteraden actief bijdragen aan het versterken van de lokale journalistiek.

De accountant het gemeentebestuur laten controleren in opdracht van de gemeenteraad heeft de voorkeur van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.

De opvang van vluchtelingen is iets dat door het college wordt geregeld en de huidige situatie rondom de spreidingswet gaat het niet makkelijker maken. Desalniettemin is belangrijk om daar de samenleving bij te betrekken middels de gemeenteraad.

Daarmee wordt voorkomen dat er veel onrust en onvrede onder de inwoners komt te ontstaan. Dat heeft niet alleen te maken met het vinden van een draagvlak voor het beleid. Vicevoorzitter Abdullah Uysal: “De raad is het hoogste orgaan, dat zou de basis moeten zijn voor de asielopvang bij gemeenten”.

De gemeenteraad dient vaker en sneller betrokken te worden bij crisisopvang.

Gemeenteraden moeten hun rol pakken want gemeenteraden gaan over draagvlak en zijn het hoogste orgaan.

Raadsleden hebben momenteel geen grip en te weinig controle op de gemeentelijke taken in het sociaal domein, zoals (jeugd)zorg, ondersteuning en participatie. Dit moet veranderen.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft beide Kamers verzocht om voor de invoering, grondig de risico’s voor gemeenteraden uit te sluiten, maar begrijpt dat er urgentie is om door te pakken na jarenlang uitstel en onduidelijkheid of de digitale systemen op orde zijn voor de nieuwe Omgevingswet. Echter blijft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden kritisch op de uitvoering.

Werkgevers moeten ruimte bieden aan werknemers die raadswerk verrichten.

Er moet in overleg getreden worden met werkgevers in de publieke en private sector over verlofregelingen voor werknemers die een tijd minder kunnen werken door hun raadswerk.

De huidige zorg- en verlofregelingen zijn te rigide en niet meer van deze tijd. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden vindt dat vanwege de aantrekkelijkheid van het raadswerk het belangrijk is dat de huidige vervangingsregelingen worden gemoderniseerd.

De kieswet moet zodanig worden aangepast dat de verlofregeling voor ziekte/zwangerschap ook voor militairen op uitzending geldt.

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden is voorstander van een hogere vergoeding voor raadsleden. Als de taken van raadsleden toenemen, of de werkdruk van raadsleden stijgt, moeten de vergoedingen dientengevolge meestijgen.

Een eventuele verhoging van de vergoeding dient door het rijk te worden betaald, niet door de gemeenten zelf.

Alle kosten die raads- en commissieleden maken voor het uitoefenen van de functie dienen vergoed te worden.

De vereniging heeft kennisgenomen van de roep om een fulltime raadslidmaatschap, maar daar vooralsnog geen standpunt over ingenomen.

Dat geldt ook voor de vergoeding van het fulltime raadslidmaatschap.  

Er zou moeten worden gekeken naar het huidige vergoedingsstelsel en de hoogte van de vergoeding voor commissieleden. Zij vormen een belangrijke basis voor het functioneren van de fracties en daarmee de raad.

De Vereniging voor Raadsleden zal pleiten voor ander stelsel en een verhoging van de vergoeding.