Wethoudersonderzoek: raad beter luisteren naar wethouder

De verhoudingen tussen wethouders en de gemeenteraad is veel veranderd in de afgelopen twintig jaar. De wethouder is meer van het college en minder van de raad geworden. Er is daarom een doorbraak nodig in de relatie tussen de wethouders en gemeenteraad: de wethouder zou meer moeten luisteren naar de raad.

Dat blijkt uit het onderzoeksrapport ‘Wethouders van Waarde’ van de Wethoudersvereniging. Voor het rapport zijn de onderzoekers in gesprek gegaan met wethouders en betrokkenen bij het wethoudersambt. Er is onderzocht welke ontwikkelen worden verwacht in het lokaal bestuur en wat die betekenen voor de rol en positie van wethouders.

Belangrijke kenmerken van wethouders

Allereerst is er onderzocht welke waarden belangrijk zijn voor het wethoudersambt. Hier kwamen drie begrippen naar voren: betrokkenheid, betrouwbaarheid en bekwaamheid. Uit een enquête onder Nederlandse inwoners, blijkt dat inhoudelijke deskundigheid van wethouders belangrijke wordt geacht dan kennis over de inwoners van de gemeente. Daarnaast is eerlijkheid een eigenschap die veel inwoners belangrijk vinden bij een wethouder.

Ontwikkelingen in het lokaal bestuur

In de afgelopen jaren hebben verschillende ontwikkelingen plaatsgevonden in het lokale bestuur. Allereerst hebben gemeentebesturen steeds meer taken gekregen, het tempo van decentralisatieoperaties is veel toegenomen. Om dit bij te houden, is er ook steeds meer regionalisering, gemeenten voeren gezamenlijk hun taken uit. Een andere ontwikkeling is het functieverlies van politieke partijen, doordat kiezers zich steeds minder binden aan een partij. Dit heeft invloed op de politieke dynamiek voor wethouders.

Invloed van regionalisering

Door de regionalisering kunnen raadsleden veel onderwerpen alleen indirect beïnvloeden, terwijl ze voorheen over die onderwerpen zelf konden beslissen. Het is voor wethouders daarom ook lastiger om zich te verantwoorden aan de raad. Wethouders worden in loyaliteitsconflicten gebracht door aan de ene kant gebonden te zijn aan de gemeenteraad en aan de andere kant aan collega-wethouders aan andere gemeenten.

Nieuwe relatie tussen raad en wethouders

Uit het onderzoek blijkt dat er een versterkte binding is in het college. De keerzijde hiervan is dat de relatie met de raad meer onder spanning staat. De relatie van de wethouder met eigen partij is wisselvalliger geworden en de wethouder komt steeds vaker in de rol van ‘beleidsverkoper’ van regionaal beleid. Volgens de onderzoekers is een doorbraak gewenst in de relatie tussen wethouder en raad, namelijk: meer luisterruimte voor het college en minder besluitvormingsdruk voor de raad.

Meer informatie

Voor het volledige onderzoeksrapport van de Wethoudersvereniging, klik hier.