Raadsleden hebben verschillende visies op rol en positie van de raad

De volksvertegenwoordigende rol van raadsleden wordt door de helft van hen als de belangrijkste taak gezien. Daarnaast hecht een kwart van de raadsleden meer waarde aan de kaderstellende rol, terwijl dertien procent de controlerende functie als de meest essentiële beschouwt. Qua waarden hebben raadsleden integriteit, transparantie en rechtvaardigheid het hoogste staan.

Dit blijkt uit een onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, uitgevoerd door Invior in mei 2024, onder meer dan 1.100 raadsleden. Mede op basis van de bevindingen uit het onderzoek zijn artikelen geschreven die zijn samengebracht in het boek Sterke Raad, dat eind maart 2025 zal worden gepubliceerd.

Verdeelde meningen over positie raad

Raadsleden hebben uiteenlopende opvattingen over de positie van de gemeenteraad ten opzichte van het college van B&W. Zo stelt 42 procent dat de gemeenteraad in hun gemeente geen gelijkwaardige partner is van het college, terwijl een vergelijkbaar percentage van de raadsleden juist van mening is dat de raad wel degelijk als gelijkwaardige partner wordt beschouwd. Wat betreft de vraag of de gemeenteraad het hoogste en meest invloedrijke bestuursorgaan is, blijkt 38 procent van de raadsleden (zeer) ontevreden te zijn met deze stelling, terwijl de helft het daarentegen (zeer) mee eens is.

Vooral loyaal aan fractie

Wanneer raadsleden gevraagd wordt aan wie zij het meest loyaal zijn, blijkt dat de meerderheid in eerste instantie trouw is aan de fractie (39 procent). Een derde van de raadsleden noemt de loyaliteit aan de achterban, en 15 procent benoemt de eigen opvattingen. De coalitie staat bij een derde van de raadsleden in de top 3, terwijl slechts 7 procent aangeeft dat loyaliteit aan de oppositie in de top 3 staat. Bijna de helft van de raadsleden plaatst de gemeenteraad zelf in de top 3 van hun loyaliteiten.

Raad wil geïnformeerd worden bij bezwaarzaken

Wanneer raadsleden wordt gevraagd waarover zij het liefst geïnformeerd willen worden, geeft een kwart aan vooral geïnteresseerd te zijn in bezwaarzaken tegen besluiten van het college. Zeventien procent wil graag op de hoogte gehouden worden van klachten over de bejegening van specifieke personen of groepen door de gemeente. Andere vaak genoemde onderwerpen zijn ‘rechtszaken tegen de gemeente, financiële kwesties, de voortgang van projecten en toekomstplannen.’

Waarden van raadsleden

Integriteit is voor raadsleden de belangrijkste waarde, ruim driekwart noemt deze waarde in zijn/haar top 4. Daaronder komen transparantie (58%), rechtvaardigheid (55%), participatie (36%) en verantwoording (36%). De waarden die raadsleden het minst in de top 4 hadden staan, zijn efficiëntie (8%) en bescheidenheid (4%). Minder dan de helft van de raadsleden is het er (enigszins) mee eens dat raadsleden over de juiste kennis beschikken om integriteitsaffaires te beoordelen. Een derde is het er (enigszins) mee oneens.

Meer informatie

Voor het onderzoeksrapport van Invior, klik hier.

In de leeromgeving kun je alles leren over rollen en functies van raadsleden.