Sterke Raad – Henk Bouwmans: Een sterke raad durft voor de raad te kiezen (slot)

De gemeenteraad is al eeuwenlang een hoeksteen van onze lokale democratie. Toch staat het instituut onder druk. De opkomst bij verkiezingen daalt, partijen hebben moeite om kandidaten te vinden en het raadswerk wordt steeds zwaarder. Tegelijkertijd is er de afgelopen tien jaar juist méér aandacht gekomen voor de positie van de raad. Ministers, onderzoekers en raadsleden benadrukken het steeds opnieuw: een sterke lokale democratie begint bij een sterke gemeenteraad.

In zijn bijdrage “Een sterke raad durft voor de raad te kiezen” aan het boek Sterke Raad laat voormalig directeur van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden Henk Bouwmans zien wat er nodig is om de raad daadwerkelijk sterker te maken. Hij schetst de uitdagingen, maar ook de kansen: van een stevigere volksvertegenwoordigende rol tot betere ondersteuning en een bewuster gebruik van instrumenten.

De raad begint bij het raadslid

Bouwmans benadrukt dat een sterke raad begint bij het raadslid zelf. Raadsleden besteden veel tijd aan vergaderingen, terwijl juist het contact met inwoners hun kernopdracht is. De spanning tussen het raadslid als “politicus” en als “bestuurder” vraagt om bewuste keuzes: minder focus op procedures, meer aandacht voor buurten, verenigingen en gesprekken op straat. Een sterke raad werkt van buiten naar binnen en betrekt nadrukkelijk ook de stemmen die nu vaak niet worden gehoord.

Strategisch gebruik van hulptroepen

Volgens Bouwmans is er geen tekort aan instrumenten of ondersteuning, maar wel aan strategisch gebruik ervan. Griffie, rekenkamer, ombudsfunctie, informatievoorziening en zelfs nieuwe hulpmiddelen zoals AI kunnen de raad versterken; maar alleen als de raad bewust kiest hoe en wanneer ze worden ingezet. Dat begint bij een gezamenlijk gesprek: wat voor raad willen we zijn? Wat hebben we écht nodig? Hoe zorgen we ervoor dat we zelf de koers bepalen als hoogste bestuursorgaan?

Gezag en goede omgangsvormen

Tot slot wijst Bouwmans op het belang van gezag en democratische omgangsvormen. Het raadswerk vraagt tijd, verdraagzaamheid en samenwerking over coalitie- en oppositielijnen heen. Diversiteit in de raad, een open debatcultuur en een burgemeester die actief optreedt als voorzitter van de raad dragen bij aan dat gezag. Een sterke raad ontstaat zo niet vanzelf, maar door bewuste keuzes van raadsleden die durven kiezen voor hun rol en voor de inwoners die zij vertegenwoordigen.

Meer informatie

Bestel het boek ‘Sterke Raad’ hier.

Dit is het 30e en laatste artikel in een serie; aan alle 30 hoofdstukken is op onze website aandacht besteed. Kijk voor eerder verschenen artikelen hier.