Sterke Raad - Julien van Ostaaijen: De gemeenteraad moet bescheiden en brutaal durven zijn

De gemeenteraad staat onder druk. Enerzijds neemt de betrokkenheid van burgers af, getuige de dalende opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen. Anderzijds speelt het college een steeds dominantere rol in het gemeentebestuur. Hoe kan de raad in deze veranderende context effectief blijven?

Het antwoord ligt in een balans tussen bescheidenheid en brutaliteit, aldus Julien van Ostaaijen in zijn hoofdstuk in het recent gepubliceerde boek ‘Sterke Raad’.

Veranderende context

De gemeenteraad bevindt zich in een veranderende politieke en maatschappelijke context. Enerzijds is er een afname van de betrokkenheid van burgers, wat zichtbaar is in de dalende opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen. Anderzijds heeft het college, ondersteund door een sterke ambtelijke organisatie, steeds meer invloed in de beleidsvorming en uitvoering. Dit alles maakt dat de raad, ondanks zijn formele status als hoogste orgaan, in de praktijk aan invloed verliest. Dit vraagt om een raad die zowel bescheiden als brutaal durft te zijn, afhankelijk van de situatie.

Bescheidenheid richting samenleving

De raad moet ruimte geven aan initiatieven vanuit de samenleving en zich minder inhoudelijk bemoeien met deze projecten. Of het nu gaat om buurtinitiatieven, energiecoöperaties of andere lokale projecten, de raad kan voorwaarden stellen, maar moet inwoners vooral zelf laten handelen. Dit vereist een bescheiden opstelling van raadsleden: in plaats van zelf actieve participatieprocessen op te zetten, zouden raadsleden kritisch moeten toetsen of het college goed met burgerinbreng omgaat en deze op een effectieve manier verwerkt.

Brutaliteit richting college

Tegelijkertijd moet de raad assertiever worden richting het college. Raadsleden moeten niet passief wachten op voorstellen van het college, maar zelf initiatief nemen en hun eigen agenda formuleren. Dit betekent bijvoorbeeld dat raadsleden vergaderingen kunnen organiseren zonder vooraf opgestelde stukken of zonder aanwezigheid van wethouders. Dit dwingt raadsleden om zelf prioriteiten te stellen en grip te houden op belangrijke thema’s.

Aanbevelingen

Van Ostaaijen doet enkele concrete aanbevelingen om deze balans tussen bescheidenheid en brutaliteit in de praktijk te brengen:

-            Breng in kaart hoe brutaal of bescheiden de gemeenteraad zich opstelt. Hoe stelt de raad zich op ten opzichte van de samenleving en het college? Door dit inzicht kan de raad het gesprek aangaan over het effectief invullen van zijn verbindende rol tussen samenleving en college.

-            Breng noodzakelijke of gewenste veranderingen in kaart. Verken wat de gewenste ontwikkelingen zijn voor de gemeenteraad. Welke veranderingen zijn noodzakelijk om de raad weer effectiever te maken in zijn rol als verbinding tussen samenleving en college?

-            Wie bekommeren zich over de positie van de gemeenteraad? Het vaststellen van wie verantwoordelijk is voor de positionering van de raad vereist een gezamenlijke aanpak, omdat veranderingen alleen slagen wanneer ze door de hele raad worden ondersteund.

Meer informatie

Het boek ‘Sterke Raad’, bestelt u hier.

De vorige artikelen over het boek Sterke Raad, leest u hier.