Sterke raad – Lies van Aelst & Steven Oostlander: raad moet goed samenwerken met rekenkamer

Een sterke gemeenteraad kan niet zonder een onafhankelijke, goed functionerende rekenkamer. De rekenkamer is meer dan een controle-instrument: zij versterkt de democratische legitimiteit en draagt bij aan beter gemeentelijk bestuur. Door open samenwerking tussen raad en rekenkamer ontstaat een krachtig samenspel dat leidt tot beter beleid, meer transparantie en grotere betrokkenheid van burgers. 

Heldere communicatie, duidelijke rolverdeling en voldoende middelen zijn hiervoor essentieel. Alleen zo kan de gemeenteraad optimaal profiteren van de kritische en constructieve blik van de rekenkamer. Dat schrijven Lies van Aelst en Steven Oostlander in hun bijdrage aan het boek ‘Sterke Raad’. Van Aelst is directeur van de Vereniging van Rekenkamers en senator in de Eerste Kamer. Oostlander is voorzitter van de Vereniging van Rekenkamers en voorzitter van de Rekenkamer Dordrecht.

Belang van rekenkamer

De rekenkamer is een essentieel instrument voor de gemeenteraad. Ze ondersteunt raadsleden bij het controleren van beleid en het verkrijgen van inzicht in complexe dossiers, en levert daarvoor onafhankelijke producten zoals rapporten, quickscans en brieven. Daarmee helpt zij de raad bij zijn kerntaken: kaderstellen, controleren en vertegenwoordigen. Zeker in kleinere gemeenten, waar de ondersteuning vaak beperkt is, biedt de rekenkamer overzicht en betrekt zij burgers bij het beoordelen van beleid.

Rekenkamer voor alle raadsleden

Een hardnekkig misverstand is dat de rekenkamer vooral in dienst zou staan van de oppositie, omdat ze soms kritisch is op het beleid van het college. In werkelijkheid werkt de rekenkamer voor de héle raad. Ze is onafhankelijk van politieke verhoudingen en beoogt geen politiek oordeel te vellen, maar wil bijdragen aan beter bestuur en betere besluitvorming.

Belang van een goede samenwerking

Een succesvolle samenwerking vraagt om regelmatig contact en duidelijke afspraken tussen raad en rekenkamer. Zonder dialoog kunnen misverstanden ontstaan over verwachtingen, rolverdeling en communicatie. De rekenkamer functioneert het best als ze weet wat er leeft in de raad en hierover in gesprek blijft. Instrumenten zoals klankbordgroepen kunnen hierbij helpen.

Knelpunten in de praktijk

In de praktijk loopt de samenwerking tussen raad en rekenkamer niet altijd vlekkeloos. Zo blijft besluitvorming over aanbevelingen soms uit, waardoor er weinig mee gebeurt. Ook vormt een tekort aan budget een belemmering voor goed onderzoek. Het ontbreken van ambtelijke ondersteuning, zoals een secretaris, maakt het bovendien lastig om goed aan te sluiten bij de actualiteit en de raad. Onduidelijke rolverdeling leidt geregeld tot spanningen, bijvoorbeeld wanneer de raad te veel wil sturen of ambtenaren zich bemoeien met het werk van de rekenkamer. Daarnaast kan politieke druk ervoor zorgen dat niet de inhoud, maar de kwaliteit van rapporten ter discussie wordt gesteld, vaak zonder onderbouwing.

Aanbevelingen voor een betere samenwerking

Van Aelst en Oostlander doen een aantal aanbevelingen aan raadsleden:

• Investeer als gemeenteraad in je eigen ondersteuning
• Zorg voor voldoende budget en ambtelijke ondersteuning voor de rekenkamer.
• Houd de rekenkamer buiten de politieke strijd; bespreek de inhoud, niet de personen.
• Maak heldere afspraken over verwachtingen en zorg voor passende middelen.
• Neem aanbevelingen serieus en leg ze vast in een raadsvoorstel, zodat uitvoering volgt.

Meer informatie

Voor een video over de waarde van de rekenkamer, klik hier.

Bestel het boek ‘Sterke Raad’ hier.

Aan alle 30 hoofdstukken zal op onze website aandacht worden besteed. Kijk voor eerder verschenen artikelen hier.