Tilburg, Amstelveen, Huizen en Giessenlanden zijn het zuinigst

De scores per gemeentegrootte, die dus worden aangevoerd door Tilburg (100.000 plus-gemeenten), Amstelveen (50-100.000 inwoners), Huizen (20-50.000 inwoners) en Giessenlanden (kleinste gemeenten) staan onder aan dit artikel. 

De cijfers zijn opgesteld door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De koepelorganisatie heeft de netto schuldquote en andere actuele financiële kengetallen van alle Nederlandse gemeenten op een rij gezet. Zo kunnen de gemeenten inzicht verkrijgen in hun financiële positie. De kengetallen zijn gebaseerd op de gemeentelijke jaarstukken van 2013 om een zo actueel mogelijke stand van zaken van de gemeentelijke financiën.

Rol raad voor houdbare financiën

Volgens de VNG is het belangrijk dat gemeenten streven naar houdbare financiën. Dit betekent dat  een gemeente in economisch mindere tijden genoeg geld overhoudt om de schuldverplichtingen te kunnen betalen zonder dat de noodzakelijke publieke voorzieningen in de knel komen. Wanneer een gemeente hoge schulden heeft, moeten de toekomstige inkomsten worden vastgelegd om deze schulden te kunnen aflossen en de rente van de schulden te kunnen betalen. Dit betekent dat er dan minder geld beschikbaar is om publieke voorzieningen te betalen. Te hoge schulden verdrukken uitgaven aan noodzakelijke publieke voorzieningen en brengen de gemeente in financiële problemen. Het is dus belangrijk om te zorgen dat de schulden niet te hoog oplopen, zodat de gemeentefinanciën – ook bij economisch mindere tijden – zonder hulp van buitenaf beheersbaar blijven. De gemeenteraad en het college zijn ook hier verantwoordelijkheid voor. Ze horen borg te staan voor de continuïteit van de gemeente en dus voor een solide financieel beleid.

Netto schuld

Een goed kengetal om de hoogte van de schulden van een gemeente te beoordelen, is de netto schuld als aandeel van de inkomsten. De hoogte van de inkomsten bepaalt namelijk in belangrijke mate hoeveel schulden een gemeente kan dragen. Hoe hoger het inkomen des te meer schuld een gemeente kan aangaan. Dit kengetal uitgedrukt in procenten wordt de netto schuldquote genoemd. Wanneer het kengetal negatief is, heeft de gemeente geen schulden.  

Scores per gemeentegrootte

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft de scores van de netto schuldquote van de gemeenten gerangschikt naar gemeentegrootte: grote gemeenten (> 100.000 inwoners), middelgrote gemeenten (50-100.000 inwoners), middelkleine gemeente (20-50.000 inwoners) en kleine gemeenten (<20.000 inwoners).

Voor elke categorie is een top-10 gemaakt van de gemeenten met de laagste netto schuldquote en er is een top-10 gemaakt van de gemeenten met de hoogste schuldquote. Deze rankings kunt u hieronder bekijken of via bijgevoegd document:

Gemeente groter dan 100.000 inwoners:

Laagste netto schuldquote:

1. Tilburg 9%
2. Zoetermeer 16%
3. Leiden 35%
4. Den Haag 36%
5. Maastricht 39%
6. Amsterdam 51%
7. Alphen aan den Rijn 51%
8. Dordrecht 58%
9. Eindhoven 59%
10. Utrecht 60%

Hoogste netto schuldquote:

1. Westland 179%
2. Delft 162%
3. Apeldoorn 147%
4. Amersfoort 147%
5. Groningen 142%
6. Haarlem 137%
7. Ede 134%
8. Zaanstad 129%
9. Arnhem 125%
10. Haarlemmermeer 121%

Gemeente met 50.000-100.000 inwoners:

Laagste netto schuldquote:

1. Amstelveen 22%
2. Zeist 31%
3. Leidschendam-Voorburg 34%
4. Capelle aan den IJssel 40%
5. Helmond 47%
6. Heerlen 48%
7. Roosendaal 50%
8. De Friese Meren 56%
9. Oosterhout 57%
10. Roermond 64%

Hoogste netto schuldquote:

1. Barneveld 270%
2. Hengelo 255%
3. Lansingerland 185%
4. Doetinchem 171%
5. Purmerend 164%
6. Spijkenisse 160%
7. Gouda 156%
8. Schiedam 149%
9. Pijnacker-Nootdorp 148%
10. Terneuzen 136%

Gemeente met 20.000-50.000 inwoners:

Laagste netto schuldquote:

1. Huizen -90%
2. Leusden -78%
3. Wassenaar -61%
4. Putten -56%
5. Maasgouw -47%
6. Ermelo -36%
7. Zeewolde -29%
8. Roerdalen -27%
9. Hillegom -13%
10. Landgraaf -8%

Hoogste netto schuldquote:

1. Hendrik-Ido-Ambacht 259%
2. Gemert-Bakel 240%
3. Beuningen 231%
4. Borne 230%
5. Hellendoorn 206%
6. Middelburg 194%
7. Nuenen, Gerwen en Nederwetten 187%
8. Zwartewaterland 179%
9. Heusden 176%
10. Oegstgeest 175%

Gemeente met minder dan 20.000 inwoners:

Laagste netto schuldquote:

1. Giessenlanden -265%
2. Rozendaal -149%
3. Onderbanken -134%
4. Zeevang -82%
5. Beek -50%
6. Brielle -49%
7. Doesburg -44%
8. Staphorst -42%
9. Haarlemmerliede en Spaarnwoude      -37%
10. Ouderkerk -35%

Hoogste netto schuldquote:

1. Maasdonk 257%
2. Ten Boer 246%
3. Leek 209%
4. Urk 187%
5. Boekel 183%
6. Haren 177%
7. Blaricum 159%
8. Woudenberg 152%
9. Meerssen 151%
10. Westvoorne 151%

Het verschil tussen 9 en 265 procent

Ter toelichting: Normaal bevindt de netto schuldquote van een gemeente zich ergens tussen de 0 % en 100 %. Wanneer de netto schuldquote boven de 130 % uitkomt, heeft de gemeente een zeer hoge schuld. Dit betekent dat de gemeente geen houdbare financiën heeft. Als de netto schuldquote boven 100% uitkomt, is het voor de gemeente al zaak om de schulden niet verder te laten oplopen omdat er dan weinig leencapaciteit overblijft om de gevolgen van financiële tegenvallers, door bijvoorbeeld een recessie, op te vangen. De genoemde 130 %-norm voor de netto schuldquote is een grove indicatie voor een te hoge schuld. De norm houdt in dat een gemeente een netto schuldquote ruim onder de 130% moet hebben om bij een grote investering of voor het opvangen van de gevolgen van een recessie niet boven dit plafond uit te stijgen.

Opvallend aan de cijfers

Het valt op dat in de categorieën 20.000-50.000 inwoners en minder dan 20.000 inwoners de top tien gemeenten met de laagste netto schuldquote allemaal een negatieve schuldquote hebben en dus geen schuld hebben. De top tien gemeenten in de andere twee categorieën, 50.000-100.000 inwoners en meer dan 100.000 inwoners, hebben allemaal een positieve quote. Deze schuldquoten zijn wel allemaal ruim onder de 130% norm.

In de vier de categorieën hebben de top tien gemeenten met de hoogste netto schuldquote bijna allemaal een schuldquote boven de 130%. Dit betekent dat de gemeenten veel te hoge schulden hebben en dus geen houdbare gemeentefinanciën hebben.

De netto schuldquote van alle Nederlandse gemeenten kunt u in dit Pdf-bestand vinden. Daarnaast kunt u daar ook alle andere kengetallen vinden die de financiële positie van de gemeenten weergeven.