Zet gemeenteraad niet buitenspel bij calamiteiten in sociaal domein
De gemeenteraad moet voluit meegenomen worden bij de voorbereiding op mogelijke calamiteiten in het sociaal domein. Een college van burgemeester en wethouders laat niet alleen zien hoe zij zich voorbereidt met de ambtelijke organisatie, maar geeft de gemeenteraad ook inzicht door te oefenen met casussimulatie.
Deze aanbeveling staat in het verkennende rapport van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, “Calamiteiten in het sociaal domein”, over hoe gemeenteraden zich voorbereiden op mogelijke calamiteiten op het terrein van huishoudelijke zorg, jeugdzorg en ondersteuning. Dit zijn de nieuwe taken waarvoor de gemeente sinds 1 januari verantwoordelijk is. Het rapport definieert een calamiteit in het sociaal domein als: ‘Een calamiteit is een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de langdurige (ouderen) zorg, jeugdzorg of bij het vinden van werk’.
Het rapport bevat ook aanbevelingen voor de gemeenteraad om zich voor te bereiden op mogelijke calamiteiten:
- Agendeer het thema ‘omgaan met calamiteiten’ en ‘calamiteiten’ in de werkgroep sociaal domein of in het fractievoorzittersoverleg;
- Bespreek met elkaar wat de rol van de gemeenteraads(leden) is bij een calamiteit.
- Organiseer een casussimulatie
- Ga na welke informatiebronnen relevant zijn.
Gemeenteraden bereiden zich verschillend voor op mogelijke calamiteiten in het sociaal domein zo valt in het rapport te lezen. De meeste burgemeesters en wethouders daarentegen hebben zich samen met de ambtelijke organisatie voorbereidt op een calamiteit binnen het sociaal domein. Echter, in het rapport “Calamiteiten in het sociaal domein” wordt geconcludeerd dat ook gemeenteraden zich moeten voorbereiden op calamiteiten. Het verschil in voorbereiding laat zien dat in de ene gemeente raadsleden in de werkgroep sociaal domein met collega-raadsleden hun rol bespreken bij mogelijke misstanden en calamiteiten. Een aantal andere raden heeft zich via een casussimulatie in een workshop voorbereid op een mogelijke calamiteit.
Aanbevelingen voor gedragsverandering van raadsleden, wethouders en burgemeesters
Gedragsverandering is wenselijk van raadsleden, wethouders en burgemeesters. Het rapport ‘Calamiteiten in het sociaal domein’ bevat daarom ook aanbevelingen voor raadsleden, wethouders en burgemeesters hoe te handelen bij een mogelijke calamiteit:
- Zorg dat je feiten kent en daarover geïnformeerd raakt;
- Beperk je bij een mediaoptreden en/of eventueel politiek debat ook tot die feitelijkheden;
- Stel je terughoudend op gedurende de looptijd van onderzoeken naar de toedracht;
- Toon bij een incident empathie, maar oordeel niet te snel;
- Voorkom de regelreflex en grijp pas in als sprake is van structurele fouten;
- Voorbeelden
Het rapport ‘Calamiteiten in het sociaal domein’ bevat een vijftal voorbeelden van gemeenteraden die zich hebben geprepareerd op mogelijke calamiteiten: Almelo, Amersfoort, Amstelveen, Culemborg en Goes. De voorbeelden zijn in het rapport “Calamiteiten in het sociaal domein. Verkennend onderzoek naar de voorbereiding van gemeenteraden en andere bestuurlijke actoren op mogelijke calamiteiten in het sociaal domein’ terug te lezen, klik daarvoor hier.
