Sterke Raad - Dries Bartelink & Kees Kraaijeveld: Sta stil bij kernwaarden van het raadswerk
De gemeenteraad speelt een cruciale rol in onze lokale democratie. Toch weten raadsleden vaak weinig over wat collega’s en burgers als belangrijke waarden voor hun ambt beschouwen. Dat is een gemis, want waarden sturen gedrag, ook in de politiek. Als raadsleden hun eigen waarden en die van hun omgeving beter begrijpen, kunnen zij effectiever, zorgvuldiger en geloofwaardiger opereren.
Dat stellen Dries Bartelink, Chef Openbaar Bestuur bij de Argumentenfabriek, en Kees Kraaijeveld, directeur en medeoprichter van diezelfde organisatie. In hun bijdrage aan het boek Sterke Raad verkennen ze welke waarden in de komende tien jaar centraal zouden moeten staan in het werk van raadsleden. De inzichten komen voort uit een denktraject in 2023 en 2024, waaraan raadsleden, burgemeesters, griffiers en deskundigen deelnamen.
Wat zijn waarden?
Waarden zijn diepgewortelde overtuigingen over wat wenselijk of belangrijk is. Ze overstijgen individuele voorkeuren en sturen gedrag binnen groepen en instituties. Voor raadsleden gaat het zowel om persoonlijke waarden als om groepswaarden binnen de raad, partij of beroepsgroep, én om publieke waarden die betrekking hebben op de samenleving als geheel.
Waarden kunnen betrekking hebben op gedrag (zoals zorgvuldigheid), op doelen (zoals gelijkheid) of op morele, sociale of praktische fundamenten. Denk aan vrijheid, loyaliteit, empathie, maar ook aan continuïteit en doelmatigheid. Deze ordening helpt raadsleden om hun eigen drijfveren en die van anderen beter te begrijpen en bespreekbaar te maken.
Vier kernwaarden voor raadsleden
Op basis van actuele maatschappelijke trends en gesprekken met ambtsdragers, worden vier waarden als extra belangrijk gezien voor het raadswerk van de toekomst:
- Authenticiteit: Echt zijn, trouw blijven aan jezelf en je rol. Dit versterkt vertrouwen bij burgers.
- Verantwoordelijkheid: Zicht hebben op de impact van je besluiten en je rol in het grotere geheel van de democratische rechtsorde.
- Weerbaarheid: Kunnen omgaan met agressie, intimidatie en kritiek, vooral online.
- Bekwaamheid: Het raadswerk vraagt steeds meer expertise. Investeren in kennis en vaardigheden is essentieel.
Aanvullende collectieve waarden
Naast individuele inzet is ook collectief raadsgezag belangrijk. Daarvoor zijn andere waarden van belang, zoals betrouwbaarheid, betrokkenheid, saamhorigheid, rentmeesterschap en lef. Een raad die samen optrekt, besluiten unaniem kan nemen en het algemeen belang – ook op de lange termijn – vooropstelt, straalt gezag uit. Lef is nodig om verantwoordelijkheid te nemen, ook als dat politiek ongunstig uitpakt.
Aanbevelingen
Raadsleden kunnen hun vakmanschap versterken door regelmatig te reflecteren op hun waarden. Belangrijke stappen zijn:
- Bewustwording van persoonlijke waarden en reflexen.
- Dialoog over groepswaarden binnen fractie en raad.
- Specifieke aandacht voor de kernwaarden.
- Nieuwsgierigheid naar de waarden van anderen bij besluitvorming.
Meer informatie
Bestel het boek ‘Sterke Raad’ hier.
Aan alle 30 hoofdstukken zal op onze website aandacht worden besteed. Kijk voor eerder verschenen artikelen hier.
