Een politieke ‘poweravond’ in Rivierenland

Hoe laat je raadsleden van acht gemeenten, volksvertegen-woordigers van één provincie en één waterschap samen een avond online debatteren over een ingewikkeld en gevoelig onderwerp als een Regionale Energiestrategie?Met die vraag klopte het RES-team FruitDelta Rivierenland bij De Argumentenfabriek aan. Het mondde uit in een voor Rivierenland unieke bijeenkomst met na afloop tevreden deelnemers.

Dit artikel is een bijdrage van onze kennispartner De Argumentenfabriek. 

Gemeenten, provincies en waterschappen zetten in 2019 hun handtekening onder het Klimaatakkoord. Ze zijn samen verantwoordelijk om in 2030 minimaal 35 TWh duurzame elektriciteit op te wekken. Hiertoe maken ze in dertig regio’s plannen samen met andere belanghebbenden. Zo’n plan per regio heet in jargon een Regionale Energiestrategie of kortweg RES. Een RES geeft antwoord op vragen als: Waar in onze regio moeten wel of juist geen windturbines en zonneparken komen om elektriciteit op te wekken? En hoe gaan we warmte gebruiken uit niet-fossiele bronnen, zoals warmte uit water of restwarmte van bedrijven? De eerste versies van deze plannen moeten uiterlijk 1 juli 2021 gereed én vastgesteld zijn door alle betrokken volksvertegenwoordigende organen in een regio.

Een goed debat in Rivierland over de energiestrategie

Rivierenland is één van de dertig regio’s die een RES maakt. Op 7 april 2021 werd de eerste versie van de energiestrategie (RES 1.0) openbaar. Deze RES 1.0 is het resultaat van een twee jaar durende verkenning van mogelijkheden door inwoners samen met tien overheden en diverse andere belanghebbenden zoals netbeheerder Liander. Vóór 1 juli 2021 moeten raadsleden van acht gemeenten, volksvertegenwoordigers van één provincie en één waterschap deze RES 1.0 vaststellen in hun afzonderlijke vergaderingen. Maar hoe laat je tien organen weloverwogen besluiten over iets wat zo complex is en de hele regio raakt? En hoe bevorder je een goed debat, ook tussen volksvertegenwoordigers van verschillende organen?
Annemieke Spit, procesmanager Regionale Energiestrategie FruitDelta Rivierenland, prikte een datum voor een regionale politieke avond en vroeg Dries Bartelink, Chef Openbaar bestuur bij De Argumentenfabriek, te helpen bij het voorbereiden en begeleiden van deze avond.

Verhelderen van complexe vraagstukken

Annemieke Spit vertelt: “Ik kende De Argumentenfabriek al van andere denktrajecten over energievraagstukken. Hun kracht ligt op het verhelderen van complexe vraagstukken en het faciliteren van het goede gesprek hierover. Dat was precies wat we zochten voor deze avond.”
“En dat is precies wat we ook hebben gedaan”, vult Dries aan. “Om de raadsleden en volksvertegenwoordigers goed voor te bereiden op deze politieke avond hebben we drie visualisaties gemaakt over wat een RES is, wat de hoofdboodschappen van de RES van Rivierenland zijn én wat relevante politieke vragen voor volksvertegenwoordigers zijn. Zo konden zij zich makkelijk en goed informeren over de inhoud en voorbereiden op de avond.”
Annemieke en haar team hadden hier zelf ook baat bij: “De werkwijze van de fabriek dwingt je om heel concreet te worden in wat je precies bedoelt. Zo hebben we zelf ook nog zaken over de RES kunnen verduidelijken waarvan we dachten dat ze al helder waren.”

Online debatavond met meer dan 100 deelnemers

“Het begeleiden van de politieke avond was voor mij het spannendste onderdeel van dit project”, vertelt Dries. “Ik begeleid wel vaker debatavonden van en met gemeenteraden, maar een online bijeenkomst van tweeëneenhalf uur met meer dan 100 deelnemers was voor mij ook nieuw.” “En voor de deelnemers zelf was dit ook nieuw”, vult Annemieke aan.
“Rivierenland kent geen regionale overlegstructuur van gemeenteraden zoals bijvoorbeeld de Drechtraad in de regio Drechtsteden en hield ook niet eerder opiniërende avonden voor gecombineerde volksvertegenwoordigende organen. Het was dus één groot experiment.”

“Tijdens de avond wisselden we verschillende werkvormen af, zoals het plenair peilen van meningen, gesprekken in groepjes en debatrondes waarin volksvertegen- woordigers vanuit verschillende fracties en organen met elkaar in debat gingen”, vertelt Dries. “Deze afwisseling zorgde voor veel energie en betrokkenheid bij de deelnemers”, vult Annemieke aan. “Het hoogtepunt voor mij was de slotronde waarin werd nagedacht over onderwerpen voor gezamenlijke moties en amendementen. Dit zorgde ervoor dat de avond niet alleen boeiend was, maar het de aanwezigen ook echt hielp bij het vervullen van hun kaderstellende rol.”

Enthousiaste reacties

De deelnemers aan de politieke avond waren enthousiast over dit experiment in Rivierenland zo bleek uit de reacties na afloop met woorden als ‘topavond’, ‘een geweldige 2,5 uur’ en ‘voor herhaling vatbaar’. Annemieke: “Iemand schreef dat dit ‘een politieke poweravond’ was. Dat vond ik de mooiste reactie. Want dat was het!”.

Meer informatie

- Zie de site van De Argumentenfabriek of neem voor vragen contact op met Dries Bartelink.