Burgerparticipatie heeft geen negatief effect op budgettaire rol gemeenteraad
De budgettaire zeggenschap van de gemeenteraad blijft overeind bij burgerinitiatieven. Van een negatief effect op de budgettaire rol van de raad lijkt dan ook geen sprake. Dit blijkt uit het rapport ‘Het budgetrecht van de raad intact?’ dat Ernst & Young heeft uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Het aantal dorpsraden en wijktafels binnen gemeenten is flink toegenomen. Deze beweging gaat vaak gepaard met het toewijzen van zogenaamde buurtbudgetten aan verschillende wijken of kernen. Naast de wijkgerichte ontwikkelingen werken sommige gemeenten met een integrale burgerbegroting, waarbij inwoners meedenken en onderhandelen over de besteding van publiek geld. Zij verwerven daarmee een positie in het besluitvormend proces binnen gemeenten.
Toch wordt het effect van meer burgerparticipatie– en initiatieven op de budgettaire en de kaderstellende rol van de gemeenteraad als nihil ervaren. Zo maakt de gemeenteraad om te beginnen een bewuste keuze bij het instellen van een buurtbudget of het betrekken van inwoners bij bezuinigingen. Daarnaast blijft de raad de spelregels en het financieel kader van betreffende projecten bepalen. Ook blijft het mogelijk om daarop (jaarlijks) wijzigingen aan te brengen. Verder hebben raadsleden de mogelijkheid om betrokken te blijven tijdens de uitvoering van participatietrajecten en contact te houden met burgerinitiatieven. Ten slotte behoudt de gemeenteraad vaak het recht om politieke afwegingen te maken aan het einde van het participatieproces en te besluiten.
Leefbaarheidsbudget en bezuinigingsdialoog
De onderzoekers Niek Verkaik en David Zijlmans van Ernst & Young hebben op verzoek van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden de afgelopen maanden onderzoek gedaan naar de effecten van meer burgerparticipatie en meer burgerinitiatieven op de budgettaire rol van de gemeenteraad. Zij hebben over dit onderwerp bijeenkomsten met raadsleden gehad in Geldermalsen en Zeist over de ervaringen van raadsleden met de invoering van een leefbaarheidsbudget en het voeren van een bezuinigingendialoog met de inwoners. Met raadsleden uit Best en Oude IJsselstreek zijn gesprekken gevoerd over het buurtbudget en het programma ‘In actie met burgers’. Op deze manier zijn adviezen geformuleerd die in het rapport aan raadsleden worden meegegeven die te maken hebben met burgerparticipatie en bestuurlijke vernieuwing.
Adviezen
De belangrijkste algemene adviezen uit het rapport ‘Het budgetrecht van de raad intact’ aan raadsleden die inwoners budgettaire ruimte geven om zelf budget te besteden zijn:
- Denk van tevoren goed na over de spelregels
- Geef een eenmaal gekozen werkwijze de tijd om te ontwikkelen
- Durf los te laten aan inwoners die initiatief tonen
- Garandeer een onafhankelijk en transparant proces
- Breng een bezoek aan initiatieven en spreek waardering uit richting vrijwilligers
- Voorkom bureaucratie en onnodige jurdisering
- Denk van tevoren na over het stimuleren van diversiteit (deelnemers en projecten)
- Waarborg voldoende publiciteit
Rapport
Het complete rapport ‘Het budgetrecht van de raad intact’ is hier te lezen. Dit is de eerste aflevering in een serie over financiële autonomie bij burgerparticipatie.
