Bepaal de grenzen als raadslid

Bepaal de grenzen als raadslid

Raadsleden kunnen de politiek maken en breken. Of anders gezegd, raadsleden bepalen zelf wat toelaatbaar gedrag is in de raad en wat niet. Dit is een principe dat raadsleden kan helpen om zichzelf en de raad te positioneren. Uit onderzoek van het NSOB blijkt namelijk dat er vijf principes van politiek zijn. Deze vijf principes helpen raadsleden om voor zichzelf en de raad te bepalen op welke wijze er politiek wordt bedreven in de gemeenteraad. Deze vijf principes worden in een serie artikelen beschreven. Deze week principe 2: Politiek kan alleen zichzelf begrenzen.

⇒ Download

Dit tweede principe komt voort uit het principe 'Politiek bepaalt wat politiek is'. Omdat raadsleden zelf als hoogste instantie bepaalt wat politiek is, is er geen instantie die hieraan begrenzingen stelt. Dat betekent dat de grenzen door de raadsleden zelf bepaalt moeten worden. Of zoals de auteurs van het onderzoek van de NSOB het verwoorden: ”Politiek heeft de verantwoordelijkheid om zichzelf te begrenzen daar waar politiek zichzelf schade toebrengt.

Om de politiek geen schade toe te brengen, hebben raadsleden de morele verantwoordelijkheid zich te onthouden van gedrag dat politiek beschadigt. Dit houdt in dat raadsleden de grenzen van toelaatbaar gedrag moeten vastleggen. Welke grenzen worden aangehouden zijn cruciaal voor de positionering van de raad en de wijze waarop in de raad politiek wordt bedreven. Maar wat betekent dit principe voor de wijze waarop raadsleden politiek bedrijven in de gemeenteraad?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden, is het eerst van belang om een begrip te hebben van de krachten die in de gemeenteraad spelen.

Tegenstrijdige krachten

In het politieke spel van de gemeenteraad spelen er tegenstrijdige krachten. Deze kunnen zowel tegenwerkend als samenbrengend zijn en kunnen tegelijkertijd optreden. In het onderzoek van het NSOB worden deze krachten beschreven als divergerend (tegenwerkend) en convergerend (samenbrengend).

De tegenwerkende kracht houdt in dat er in de gemeenteraad sprake is van strijd en conflict over de verschillen die aanwezig zijn. Deze voortdurende strijd zorgt ervoor dat raadsleden tegenover elkaar staan in plaats van dat ze samenwerken.

De samenbrengende kracht houdt daarentegen in dat er een besef aanwezig is in de raad dat zij het hoogste bestuursorgaan zijn en daarom gezamenlijk moeten opereren.

Principes en krachten

Ook dit principe van politiek kan aan zowel de tegenwerkende als de samenbrengende kracht gekoppeld worden. De keuze die wordt gemaakt, bepaalt welke positie de raad uiteindelijk inneemt.

Als dit principe gekoppeld wordt aan de tegenwerkende kracht, wordt er gekozen voor een positionering van strijd en conflict. In deze situatie bepaalt iedereen zijn eigen grenzen aan de hand waarvan politiek wordt bedreven. In de raad zal in een dergelijke situatie een debatcultuur ontstaan waarin raadsleden elkaar in een fel debat zullen opzoeken op basis van hun eigen grenzen.

Als dit principe wordt gekoppeld aan de samenbrengende kracht, wordt er daarentegen gekozen voor een positionering van samen overleggen. De grens van toelaatbaar gedrag zal door de raad in zijn geheel worden vastgesteld. Deze begrenzingen gelden voor de gehele raad, waardoor er een uniforme wijzen van politiek bedrijven zal ontstaan.

Eigen keuze

Bij dit tweede principe van politiek staat de eigen keuze centraal. Het is een keuze van raadsleden welk gedrag in de raad zij toelaatbaar vinden en welk gedrag niet. Ook nu weer geldt dat er geen foute keuze is. Zowel de keuze voor de tegenwerkende als de keuze voor de samenbrengende kracht is geschikt voor bepaalde doeleinden. Afhankelijk van de doeleinden die de raad heeft, kunnen raadsleden zelf bepalen welke manier van politiek bedrijven zij het meest geschikt achten.

Meer info

Meer informatie over de vijf principes van politiek en het proces van divergerende en convergerende krachten kunt u lezen in het rapport ‘Gemeenteraden positioneren. Van professionaliseren naar politiseren’.

Ook in deze serie: