
Kiesdeler als kiesdrempel
Raadsleden die op basis van een restzetel 1 raadszetel hebben verworven, zouden in de toekomst geen raadslid moeten worden. De kiesdrempel in de gemeenteraad zou moeten liggen bij het binnen halen van een zogeheten volle raadszetel.
Dat is in ieder geval het advies heeft de Maastrichtse juriste Nora Vissers heeft gedaan aan minister van Binnenlandse Zaken, Hanke Bruins Slot. Vissers deed eerder onderzoek naar het instellen van een kiesdrempel, vergelijkbaar met de Tweede Kamer, voor onder meer het Montesquieu Instituut.
Haarlem
De minister buigt zich momenteel over de vraag of de kiesdrempel voor gemeenteraden moet worden ingesteld, waardoor het aantal fracties in gemeenteraden per saldo kleiner zal worden. Het gemiddeld aantal fracties in gemeenteraden is sinds de laatste raadsverkiezingen meer dan acht, twintig jaar geleden was dat nog gemiddeld zes fracties per raad.
Vissers noemt als voorbeeld de gemeenteraad van Haarlem, waar zes van de 39 zetels worden bezet door eenpersoonsfracties. Invoering van een kiesdrempel op basis van de kiesdeler zou betekenen dat bijvoorbeeld de raad in Haarlem, waar zes van de 39 raadszetels door eenpersoonsfracties worden bezet, drie van deze fracties zouden verdwijnen. “Het is in dat geval een waarborg tegen de excessen van de versnippering, dat er toch ergens een ondergrens is”, aldus Vissers.
Op dit moment telt Nederland 392 eenmansfracties. Mocht de kiesdeler als kiesdrempel bij voorgaande verkiezing reeds gelden, zou dit betekenen dat 89 eenpersoonsfracties geen plek in de raadszaal gehad zouden hebben. De VNG lijkt voorstander van de beperking van de eenpersoonsfracties. Bovendien wilt de VNG dat de kiesdrempel in kleine gemeentes (19 of minder raadszetels) de kiesdrempel verhoogd van 75% naar 100% procent.
Kriebels
Hans Vollaard, onderzoeker van het onlangs verschenen rapport “De potentiële waarde van eenpersoonsfracties in gemeenteraden”, is geen voorstander van een kiesdrempel. Eenpersoonsfracties wordt vaak verweten dat zij afbreuk doen aan het tegenwicht dat de gemeenteraad aan het college van burgemeester en wethouders kunnen bieden.
“Als je zo’n kiesdrempel zou invoeren dan is de consequentie dat een aantal eenpersoonsfracties, zoals in Haarlem, wegvallen”. Dat hoeft niet per definitie voordelen met zich mee te brengen.
Van het argument dat een kiesdrempel de excessen van versnippering in zou perken, krijgt hij in zijn eigen woorden altijd kriebels. “Ik zou eerst wel eens een feitelijke onderbouwing willen zien of het daar nou veel beter van wordt”. Is een vermindering van eenmansfracties een oplossing voor de negatief ervaren gevolgen van versnippering?
Meer ondersteuning
"An sich zijn eenpersoonsfracties geen probleem” geeft Vissers toe. Ze vervullen, zoals ook te lezen valt in het rapport, “een hartstikke belangrijke rol”. Toch zijn grotere fracties beter in staat om bijvoorbeeld de veelvuldigheid aan verschillende dossiers te behandelen, simpelweg omdat ze dit kunnen verdelen.
Voor de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden is dat gegeven juist reden om zich extra in te zetten voor meer ondersteuning, en onderschrijft als vereniging dan ook de aanbevelingen van het rapport. Een kiesdrempel gaat echter een stap te ver.
“Een kiesdrempel kan ertoe leiden, zoals ook het rapport aangeeft, dat ook de eenpitters die goed werk leveren mogelijk verdwijnen", aldus voorzitter Hanneke Willemstein. Dat is niet in het belang van de goede democratische werking. Bovendien zorgt een kiesdrempel er niet voor dat er eenpersoonsfracties ontstaan door bijvoorbeeld afsplitsing, geeft Willemstein aan.
Rapport eenpersoonsfracties
Voor het gehele rapport, en de reactie van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, klikt u hier.