Rechten van het raadslid

Inhoudsopgave

1. Recht op financiële vergoedingen
   1. Maandelijkse vergoeding raadslidmaatschap 
   2. Onkostenvergoeding
   3. Reiskostenvergoeding
   4. Vergoeding functiegerichte scholing
   5. Tegemoetkoming ziektekostenverzekering
   6. Voorzieningen in verband met beroepsziekte of dienstongeval
   7. Vergoeding contributie beroepsvereniging
   8. Sociale zekerheidswetgeving
   9. Fractievergoeding
   10. Vergoeding per bijgewoonde vergadering
   11. Verzekering arbeidsongeschiktheid, ouderdom en overlijden
2. Recht op toelagen
   1. Toelage lid vertrouwenscommissie en rekenkamerfunctie
   2. Toelage lid onderzoekscommissie
   3. Toelage fractievoorzitter
3. Rechten mbt. eigen werk
   1. Recht op verlof
   2. Vergoeding loopbaanoriëntatie
4. Recht op ondersteuning
   1. Ambtelijke ondersteuning: de griffie
   2. Commissieleden en burgerraadsleden als fractieondersteuning
   3. Ingehuurde fractieondersteuning
   4. Ondersteuning rekenkamer
   5. Ondersteuning accountant

1. Financiële vergoedingen

1.1 Maandelijkse vergoeding raadsleden

Raadsleden ontvangen voor het vervullen van hun ambt een vergoeding, de hoogte van het bedrag dat zij maandelijks ontvangen is afhankelijk van het aantal inwoners in hun gemeente. Deze vergoeding wordt elk jaar aan inflatie aangepast en bedraagt per 1 januari 2023 minimaal € 1.096,49 en maximaal € 2.687,09 per maand, zie voor de exacte verdeling de vergoeding per gemeentegrootte. 

1.2 Onkostenvergoeding

Raadsleden ontvangen standaard een onkostenvergoeding van € 188,22 per maand. Dit bedrag dient om de onderstaande kosten te dekken, deze kunnen dus niet ook nog gedeclareerd worden.

1. Excursies (dus los van reiskosten mbt raadswerk)
2. Vakliteratuur (dus los van functiegerichte scholing)
3. Portikosten 
4. Representatiekosten
5. Bureaukosten (pen, papier, printen, etc.)

1.3 Reiskostenvergoeding

Gemeenteraadsleden hebben ten laste van de gemeente recht op een vergoeding van de reiskosten die zij maken bij het vervullen van hun politieke ambt. Te declareren zijn de reiskosten die zij maken voor het bijwonen van vergaderingen van de raad en commissies, alsmede reis- en verblijfskosten voor reizen binnen en buiten de gemeente gemaakt voor de uitoefnening van de functie. Declaratie is mogelijk met terugwerkende kracht van reiskosten vanaf 10 juli 2021. De mogelijkheid tot het declareren van reiskosten voor dienstreizen geldt voor raadsleden en commissieleden. Er mag met ingang van 1 januari 2023 21 cent per kilometer worden gedeclareerd. Meer informatie. 

Voor meer informatie over de sinds 1 januari 2023 geldende regels voor reiskostenvergoedingen voor auto en fiets, klik hier. 

1.4 Vergoeding functiegerichte scholing

De kosten voor niet-partijpolitiek georiënteerde scholing in verband met de vervulling van de functie als raadslid kunnen ten laste van de gemeente vergoed worden. De raad mag nadere regels stellen betreffende vergoedingswaardige scholing. Lees meer.

1.5 Tegemoetkoming ziektekostenverzekering

Een raadslid ontvangt ten laste van de gemeente een tegemoetkoming in de kosten van een ziektekostenverzekering van € 112,20 per jaar. Meer informatie. 

1.6 Voorzieningen in verband met beroepsziekte of een dienstongeval

Een raadslid ontvangt een vergoeding voor de noodzakelijk gemaakte kosten van een geneeskundige behandeling of verzorging in verband met beroepsziekte of een dienstongeval. Dit gaat wel alleen op in zoverre als de beroepsziekte of het dienstongeval niet aan eigen schuld of onvoorzichtigheid van het raadslid zijn te wijten. Meer informatie. 

1.7 Contributie beroepsvereniging

De contributie voor lidmaatschap van een beroepsvereniging wordt ten laste van de gemeente vergoed. Meer informatie. 

1.8 Sociale zekerheidswetgeving

Sociale zekerheidswetgeving heeft geen betrekking op raadsleden. U valt dus niet onder de Ziektewet, de WW, of de WIA. In geval van ziekte worden uw bezoldiging en onkostenvergoeding doorbetaald. Wel kunt u in geval van zwangerschap of ziekte met betaald zwangerschaps- of ziekteverlof. Meer informatie. 

1.9 Fractievergoeding

Fracties hebben recht op financiële ondersteuning. Gemeente moeten een 'verordening ambtelijke bijstand en fractieondersteuning' vaststellen. Hierin wordt de hoogte van de vergoeding vastgesteld, doorgaans bestaat het bedrag uit een vast bedrag per fractie, plus een variabel bedrag per raadszetel. Fracties kunnen dit geld bijvoorbeeld gebruiken om betaalde fractieondersteuners in dienst te nemen. Meer informatie.

1.10 Vergoeding per bijgewoonde vergadering voor commissieleden (die niet tevens raadslid zijn)

Commissieleden ontvangen per bijgewoonde vergadering van de commissie een vergoeding ten laste van de gemeente. De hoogte van deze vergoeding wordt vastgesteld aan de hand van het aantal inwoners van de gemeente. De raad kan bij verordening bepalen dat de vergoeding voor het bijwonen van commissievergaderingen naar boven afwijkt wanneer (1) een commissielid op grond van zijn of haar beroepsmatige deskundigheid tot deelnemer van de commissie is verkozen. Of (2) wanneer de vergoeding niet geacht kan worden in redelijke verhouding te staan tot de omvang van en zwaarte van de taak die het commissielid verricht. Meer informatie en overzicht vergoedingen.

De presentievergoeding van commissieleden kan worden aangemerkt als een vrijwilligersvergoeding. Op deze manier kan de vergoeding onbelast worden verstrekt. Per persoon kan in een jaar maximaal 190 euro per maand respectievelijk 1900 euro per jaar (cijfers met ingang van 1 januari 2023) aan vrijwilligersvergoedingen worden gegeven. Voor meer informatie klik hier. 

1.11 Verzekeringsvergoeding arbeidsongeschiktheid, ouderdom en overlijden

De gemeenteraad mag bij verordening bepalen dat raadsleden voor het treffen van voorzieningen ter zake arbeidsongeschiktheid, ouderdom, en overlijden, jaarlijks eenmaal een bedrag ontvangen ter hoogte de vergoeding voor hun werkzaamheden van één maand. Wetsartikel. 

2. Toelagen

2.1 Toelage lid vertrouwenscommissie en rekenkamerfunctie

Een raadslid dat lid is van de vertrouwenscommissie, dan wel een rekenkamerfunctie uitoefent, krijgt voor de duur van de activiteit ter laste van de gemeente een toelage van € 125,72 per maand, uitgekeerd eenmaal per jaar. Meer informatie. 

2.2 Toelage lid onderzoekscommissie

Een raadslid dat lid is van een onderzoekscommissie ontvangt voor de duur van deze activiteiten een toelage ten laste van de gemeente. De hoogte hiervan wordt per verordering bepaald, deze kan per jaar echter niet hoger zijn dan driemaal de maandelijkse vergoeding die het raadslid ontvangt voor het vervullen van zijn ambt, dit bedrag is dus afhankelijk van de inwonersklasse van de betreffende gemeente. Meer informatie. 

2.3 Toelage fractievoorzitter

Fractievoorzitters ontvangen een maandelijkse toelage gebaseerd op de grootte van hun fractie. Per 1 januari 2020 is dit een extra € 73,34 per maand, plus € 10,47 voor elk ander fractielid. De totale maandelijkse toelage bedraagt ten hoogste € 157,15 per maand. Meer informatie. 

3. Rechten mbt. eigen werk

3.1 Recht op verlof voor bijwonen raadsvergaderingen

Als raadslid hebt u wettelijk recht op onbetaald verlof van uw werk om raadsvergaderingen bij te wonen. Dit verlof moet in overeenkomst met uw werkgever afgesproken worden, indien u en uw werkgever niet overeen kunnen komen beslist de rechter. Uw werkgever mag u in geen geval wegens uw positie als raadslid of het uitoefenen daarvan ontslaan. Meer informatie. 

3.2 Vergoeding loopbaanoriëntatie 100.000+ gemeenten

De gemeenteraad van een 100.000+ gemeente kan bij verordening bepalen dat de kosten die raadsleden maken omdat zij zich tijdens het ambt oriënteren op hun verdere loopbaan of mobiliteit bevorderende activiteiten ontplooien, ten laste komen van de gemeente. Een dergelijke vergoeding is niet van toepassing op sollicitatieactiviteiten. Meer informatie.  

4. Recht op ondersteuning

4.1 Ambtelijke ondersteuning: de griffie

Met de dualisering is de gemeenteraad geheel verantwoordelijk gemaakt voor de eigen ambtelijke ondersteuning. Die ondersteuning heeft [in de eerste plaats] vorm gekregen in de benoeming van een griffier en eventuele griffiemedewerkers. De raad benoemd zelf een griffie, besluit over de grootte van de griffie, en opereert als werkgever van de griffie. De raad als werkgever.

4.2 Commissieleden en burgerraadsleden als fractieondersteuning

Commissieleden en burgerraadsleden kunnen een fractie in de gemeenteraad ondersteunen. Het betreft mensen die namens de partij op de kandidatenlijst hebben gestaan, maar die niet tot raadslid verkozen zijn. Zij kunnen de fractie buiten raadsvergaderingen om mee vertegenwoordigen, bijvoorbeeld tijdens werkbezoeken en in commissies. Deze leden nemen echter geen deel aan de raadsvergadering, daartoe zijn ze immers niet verkozen. Commissie- en burgerraadsleden worden door de raad benoemd, op voordracht van de fracties. Zij ontvangen een vergoeding voor het bijwonen van commissievergaderingen. Antwoorden op veelgestelde vragen omtrent burgerleden, samenvatting onderzoek 'Burgerleden in raadscommissies'.

Extra informatie kennispunt lokale politieke partijen

4.3 Ingehuurde fractieondersteuning

Het is mogelijk om de fractievergoeding in te zetten voor het inhuren van fractieondersteuning. Bijvoorbeeld iemand die uw website maakt of beheert en de voorbereiding doet voor vergaderingen. Meer informatie.  

4.4 Ondersteuning rekenkamer

Elke gemeente is bij wet verplicht om een rekenkamer of rekenkamerfunctie te hebben. Het doel van een rekenkamer is om de doelmatigheid, doeltreffendheid, en rechtmatigheid van het gemeentebestuur te onderzoeken.

De rekenkamer houdt in het oog of het geld van de gemeente zinnig, zuinig, en zorgvulldig wordt besteed. Hoeveel budget voor een rekenkamer wordt vrijgemaakt en hoe de rekenkamer ingevuld wordt, verschilt per gemeente. Sommige gemeenten werken samen en hebben een overkoepelende rekankamer. Hoewel rekenkamers in principe zelf bepalen wat zij onderzoeken, is het zeker mogelijk om als raad onderwerpen aan te dragen.

Als raad is het essentieel om contact te houden met de rekenkamer, niet alleen zodat u als raadslid kunt leren van de rekenkamer, maar ook zodat de rekenkamer op de hoogte blijft van wat er speelt in de raad en waaraan behoefte is. Meer over het nut van de rekenkamer. 

Per 1 januari 2023 is de wet veranderd: raadsleden kunnen geen deel meer uitmaken van de rekenkamer. Wat dat betekent en welke verplichtingen er per 1 januari 2024 geregeld moeten zijn, leest u op onze pagina Naar de nieuwe lokale Rekenkamer.

4.5 Ondersteuning accountant

Om de rechtmatigheid van het financiële beheer en de inrichting van de financiële organisatie van de gemeente te toetsen, stelt de raad een of meer accountants aan. De account dient de jaarrekening te controleren en daarover verslag uit te brengen, hij of zij controleert of alles in orde is en brengt verslag uit over eventuele onregelmatigheden.

Een belangrijke rol van de gemeenteraad is om de financiële kaders van de gemeente vast te stellen en de financiën van de gemeente te controleren. Met zijn of haar vakexpertise helpt de accountant met het controleren van de jaarrekening van het college. Zo levert de accountant een bijdrage aan de controlerende en kaderstellende rol van de gemeenteraad. Het rapport van de accountant is zo een belangrijk hulpmiddel bij het controleren van het college, omdat het college door middel van de jaarrekening verantwoording aflegt over de uitkomsten van de taken die de raad haar opgedragen heeft. (1) Meer informatie; (2) Gemeentewet; (3) accountant in opdracht gemeenteraad

4.6 Ombudsman 

Voor het beoordelen van de dienstverlening van de gemeenten en het behandelen van klachten door de gemeente is er de Ombudsman die daarmee ook als hulptroep van de raad fungeert. De Ombudsmanfunctie kan worden uitgevoerd door de Nationale Ombudsman of door een lokaal aangestelde Ombudsman. Hoe dat geregeld kan worden en wat het samenspel tussen raad en Ombudsman inhoudt, zie de handreiking Ombudsman als hulptroep van de raad.