Burgerberaad kan raad helpen bij besluitvorming moeilijke thema’s

Steeds meer gemeenten maken gebruik van burgerberaden (ook wel burgerfora) en de evaluaties van deze beraden zijn positief. Deze intensieve manier van burgerparticipatie worden positief ervaren door zowel deelnemers van de beraden als bestuurders. Dat werd duidelijk tijdens de Landelijke praktijkconferentie: Lessen van 2 jaar burgerberaden in Nederland.

Een burgerberaad bestaat uit een groep van ongeveer honderd willekeurige mensen uit een gemeente die een afspiegeling vormen van de samenleving. Deze burgers gaan met elkaar in gesprek over een specifiek thema. Een burgerberaad duurt minstens vijf dagen waarin burgers informatie krijgen, met experts spreken en een mening vormen over het afgesproken thema. Vervolgens komt de groep tot aanbevelingen die ze aan de gemeente doorgeven, die er vervolgens een besluit over gaat vormen.

Initiatief

Raadsleden kunnen initiatief nemen voor een burgerberaad, bijvoorbeeld wanneer de raad concreet advies wenst op een bepaald thema. Een raad kan ook een burgerberaad instellen om participatie te stimuleren en dan vervolgens burgers zelf de keuze laten over het onderwerp of thema. Het initiatief voor een burgerberaad kan ook komen vanuit burgers zelf of vanuit het college van Burgemeester en Wethouders. De raad moet er daarna wel mee instemmen. De praktijk laat zien dat het onderwerp van het burgerberaad vaak nog door de gemeente wordt bepaald. Het Bureau Burgerberaad pleit ervoor dat burgers meer ruimte krijgen om eigen onderwerpen te kiezen. 

Voorbeelden

In de gemeente Heemstede vindt een burgerberaad plaats over afvalinzameling. In die gemeente bestond het verlangen om een burgerberaad te organiseren, en toen is vervolgens door de inwoners voor het thema afvalinzameling gekozen.

In de gemeente Borsele heeft een burgerberaad plaatsgevonden over de energietransitie, en dan onder andere over de extra kerncentrales die daar mogelijk geplaatst worden. In het beraad zijn voorwaarden opgesteld namens de gemeente, aan het ministerie, waaraan voldaan moet worden als de kerncentrales gebouwd gaan worden.

Proces

De rol van de gemeenteraad wanneer er een burgerberaad wordt gehouden, vergt aandacht. De gemeenteraad besluit wanneer er een burgerberaad moet komen over een thema. De raad wordt tijdens het burgerberaad op de hoogte gehouden van het proces en bewaart inhoudelijk afstand tot het beraad om zo voldoende ruimte te geven aan de inwoners die deelnemen. Het is belangrijk dat een raad van tevoren afspraken maken over wat hij met de aanbevelingen doet. In Heemstede deed de raad dit bijvoorbeeld door te zeggen: ‘We nemen de adviezen over, tenzij…’. Het advies moest dus aan een aantal eisen voldoen, bijvoorbeeld dat het juridisch haalbaar is.  

In de praktijk

Er vinden dit jaar bijna dertig burgerberaden plaats en in minimaal zestig gemeenten en provincies worden plannen gemaakt voor een beraad. Er worden veel verschillende thema’s behandelt in deze beraden. Sommige thema’s staan dichter bij de burgers, bijvoorbeeld vuurwerk of afval. Andere thema’s zijn groter en abstracter zoals omgevingsvisie, begrotingstekort of klimaat.

Vergroten van vertrouwen

Het idee van het burgerberaad is, dat wanneer burgers betrokken worden in het vormen van beleid, er ook meer draagvlak zal ontstaan. Bureau Burgerberaad ziet dat burgers soms sceptisch zijn wanneer ze beginnen met het beraad, maar dat dit vertrouwen afhangt van wat er met de uitkomsten gebeurt. Als het beraad serieus genomen wordt, zal het vertrouwen groeien.

Meer informatie

In september zal de VNG een handleiding publiceren over burgerfora.

Bureau burgerberaad adviseert gemeenten in aanloop naar een beraad, klik hier voor meer informatie.