Moderniseer de verlofregeling voor raadsleden

Door de vele extra taken van de raad is het raadslidmaatschap steeds lastiger te combineren met een baan en privéleven. Als een raadslid verlof wil opnemen vanwege een tijdelijke situatie op het werk of zorgtaken thuis blijkt dat dit niet mogelijk is binnen de huidige beperkte en knellende regeling.
Het komt voor dat raadsleden er voor kiezen dan maar geen verlof op te nemen, of ze keren vanwege de starre voorwaarden in de regelingen eerder of juist later terug van verlof dan nodig is.

Aantrekkelijkheid ambt

'In het belang van de kwaliteit en diversiteit van gemeenteraden en om het raadslidmaatschap voor een zo breed mogelijke doelgroep aantrekkelijk te laten zijn, is het noodzakelijk de verlofregeling te moderniseren'. Dat stellen de raadsleden in hun brief aan de Kamer.

Vaste verlofperioden

Binnen de geldende wettelijke verlof met vervangingsregeling voor politici kan je namelijk alleen perioden van 16 weken verlof opnemen vanwege ziekte, zwangerschap of bevalling. En niet minder weken, en alleen in deze situaties.

Bijtanken

Zo koos de Utrechtse D66-fractievoorzitter Jony Ferket ervoor om 32 weken zwangerschapsverlof te nemen, terwijl ze eigenlijk na zo’n 20 weken terug zou willen keren van verlof. Maar dat kan helaas niet.
Ferket en andere vrouwelijke raadsleden merkten dat ‘zestien weken is te kort om bij te tanken’ en weer avonden en in de weekenden als raadslid beschikbaar te zijn naast een baan en een jong gezin.

Minder verlof

Sinds de vaststelling van de verlofregeling in de Grondwet en de Kieswet, zo’n twintig jaar geleden is er veel veranderd. Het is volgens de raadsleden dan ook niet van deze tijd dat je als raadslid minder verlof kunt opnemen dan dat je als werknemer kan.
Je kunt als raadslid namelijk geen ouderschapsverlof opnemen, en er is voor raadsleden geen verlof bij adoptie, voor mantelzorg of zorgverlof geregeld. Ook kan je als raadslid geen tijdelijk verlof opnemen als dat nodig is vanwege je werk.

Niet naar Irak

Zo zag Rick Zagers af van uitzending voor Defensie naar Irak, omdat hij als raadslid daarvoor geen verlof kan opnemen. Hij zou alleen ontslag als raadslid kunnen nemen en had na de uitzending geen garantie op terugkeer in de raad. ‘Ik stond er echt van te kijken’. Het verbaasde Zagers dat terwijl we het raadslidmaatschap aantrekkelijker willen maken, de verlofregeling zo achterhaald is.

Flexibeler en breder

De raadsleden pleiten in hun brief voor een bredere en flexibelere verlofregeling die meteen ook duidelijkheid biedt voor de vervanging. Ze doen de volgende aanbevelingen:

• een uitbreiding van de redenen van verlof met onder andere zorgverlof, ouderschapsverlof, verlof bij pleegzorg of adoptie, en verlof voor een maatschappelijke rol/functie zoals een betaalde baan of studie,
• de mogelijkheid om na de vaste eerste periode van 16 weken bij aaneensluitende verlofperioden de lengte van de tweede of derde periode te kunnen beperken, zodat deze beter aansluit bij de verwachtte lengte van het herstel van het raadslid,
• de mogelijkheid om zowel het verzoek als het tijdelijk ontslag en de tijdelijke vervanging in één keer vooraf voor de gehele periode te kunnen regelen, als bij aanvang duidelijk is dat de eerste verlofperiode van 16 weken niet lang genoeg zal zijn. Hiermee heeft de tijdelijke vervanger vooraf meer zekerheid en hoeft deze niet opnieuw tussentijds te worden beëdigd.

Kamer aan zet

De brief is een initiatief van de raad van Utrecht en ondertekend door Jony Ferket en Dimitri Gilissen (fractievoorzitters D66 en VVD) namens de gemeenteraad van Utrecht, Tim van het Hof en Rick Zagers (fractievoorzitter D66 en raadslid VVD) namens de gemeenteraad van Breda, en door Ceciel Nieuwenhout en Rik van Niejenhuis (raadsleden GroenLinks en PvdA in Groningen).
Omdat de bestaande verlofregeling in de Grondwet en de Kieswet is vastgelegd, is volgens de raadsleden de Kamer aan zet.

Meer informatie

- Modernisering verlof- en vervangingsregeling voor gemeenteraadsleden, gezamenlijke brief aan de vaste commissie Binnenlandse Zaken (20/5/2021).
- Wettelijke verlof met vervangingsregeling voor politici, art. 57a in de Grondwet en hoofdstuk X van de Kieswet.
- Artikel Utrechts raadslid pleit voor flexibele verlofregeling (11/2/2020).
- Artikel Geen politiek verlof voor raadslid op uitzending (14/2/2019).
- Artikel Nederlandse Vereniging voor Raadsleden steunt oproep voor verlof voor militairen (15/1/2019).